آیا در مورد تعیین جنسیت با روش pgd چیزی شنیده‌اید؟ تعیین جنسیت جنین موضوع تازه‌ای نیست و از گذشته تا به امروز همیشه برای همه جذاب بوده و هست. تعیین جنسیت روشی است برای انتخاب جنسیت فرزند که باید پیش از لقاح انجام شود. پدر و مادرهایی که جنسیت خاصی دوست دارند یا چند فرزند پشت سرهم دختر یا پسر دارند و در انتظار فرزندی با جنسیت مخالف هستند، از طرفداران روش‌های تعیین جنسیت قبل از بارداری هستند. همچنین زوج‌هایی که ژن‌های ناقل بیماری‌های خاص دارند، می‌توانند با روش تعیین جنسیت قبل از بارداری از به‌دنیا آمدن فرزندی با اختلال ژنتیکی جلوگیری کنند.
روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش PGD (روش پی جی دی) تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی است و تنها روش تعیین جنسیت با دقت تقریبا ۱۰۰٪ است، چرا که روش پی جی دی قبل از کاشت جنین در رحم انجام می‌شود. البته روش پی جی دی از پیچیده‌ترین روش‌های تعیین جنسیت قبل از بارداری هم به شمار می‌آید.
برای PGD ابتدا باید عمل IVF (آی‌وی‌اف) انجام شود. یعنی بعد از تحریک تخمدان، چند تخمک از بدن مادر برداشته شده و از طریق لقاح مصنوعی در آزمایشگاه با اسپرم پدر بارور می‌شود. بعد متخصص ژنتیک طی فرایندی، جنین‌های واجد جنسیت مدنظر را در رحم مادر قرار می‌دهد. در ادامه با ما باشید تا با روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش پی جی دی، درصد موفقیت پی جی دی و کاربردهای آن بیشتر آشنا شوید.
تعیین جنسیت با روش pgd چیست؟
روش پی جی دی یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی جنین (PGD: Preimplantation Genetic Diagnosis)، از روش‌های جدید تشخیص اختلالات کروموزومی و نواقص ژنتیکی در جنین و تعیین جنسیت قبل از بارداری است که در مراکز ناباروری به کار می‌رود. در واقع، تعیین جنسیت با روش پی جی دی تکنیکی جهت ارزیابی سلول‌های جنینی است تا بهترین جنین برای لانه‌گزینی و ادامه‌دادن روند بارداری مشخص شود. اگر پدر یا مادر یا هردونفرشان ناقل یک اختلال ژنتیکی باشند، پزشک آزمایش تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی جنین را تجویز می‌کند. به این ترتیب جنین‌های ناقل نقص ژنتیکی شناسایی شده و ژن‌های معیوب به نوزاد منتقل نمی‌شوند.
کاربردهای تعیین جنسیت با روش PGD چیست؟
پی جی دی از روش هایی است که افراد زیادی آن را انجام می‌دهند. روش پی جی دی برای تشخیص مشکلات ژنتیکی و کروموزومی تجویز می‌شود. این اختلالات اگر بروز پیدا کنند، احتمال نقص حین تولد یا حتی سقط جنین وجود دارد. از کاربردهای روش پی جی دی می‌توان به تشخیص موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات مربوط به جنس غالب مثل سندروم Rett و نرمی استخوان به خاطر مقاومت نسبت به جذب ویتامین دی در بدن
- اختلالات مربوط به جنس مغلوب مثل سندروم x شکننده، مشکلات عصبی _ عضلانی و هموفیلی
- اختلالات ژنتیکی منفرد مثل کم‌خونی به خاطر سلول‌های داسی شکل
- بازآرایی کروموزومی و تشخیص
- سندروم ترنر (XO) و سندروم کلاین فلتر (XXY)
چه بیماری هایی با PGD تشخیص داده می‌شود؟
روش پی جی دی علاوه بر اینکه برای تعیین جنسیت قبل از بارداری به کار می‌رود، بیماری‌های زیر را هم تشخیص می‌دهد:
- تالاسمی
- فیبروز سیستیک
- آتروفی عضلانی-تخاعی
- هموفیلی و دیستروفی عضلانی
- سندروم داون
- سندروم ادوارد
- سندروم ترنر
- بیماری تی‌ساکس
- سندروم کلاین فلتر
چه افرادی می توانند از pgd برای تعیین جنسیت استفاده کنند؟
بیمارانی که درمان باروری انجام می‌دهند و به فکر ایجاد تعادل جنسیت اعضای خانواده هستند، می‌توانند از روش pgd برای تعیین جنسیت استفاده کنند. علت انتخاب زوج‌های تحت درمان باروری هم این است که روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش پی جی دی فقط در لقاح مصنوعی و در آزمایشگاه امکان‌پذیر است.
چه کسانی نباید به سراغ تعیین جنسیت با روش pgd بروند؟
دست کشیدن از جنین برای افرادی که با هدف تعیین جنسیت سراغ این روش رفته‌اند، آن هم صرفا به خاطر ملاحظات جنسیتی باعث ایجاد حساسیت‌های اخلاقی می‌شود. مانند سقط انتخابی جنین بعد از تشخیص قبل از تولد، تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش پی جی دی نیز نوعی تولید مثل انتخابی و گزینشی است که در آن صرفا نوزادانی حق تولد دارند که تحت تاثیر اختلالات ژنتیکی والدینشان قرار نگرفته باشند. به علاوه این مسئله که جنینی صرفا به خاطر جنسیت ممکن است از بین برود، از لحاظ اخلاقی به شدت حساسیت برانگیز است.
درصد موفقیت پی جی دی
هرچند تا به امروز روش قطعی برای تعیین جنسیت ارائه نشده است، اما باید بگوییم که درصد موفقیت روش پی جی دی بالا است و تنها ۲ تا ۳٪ احتمال خطا دارد. نکته مهم در استفاده از روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش pgd این است که زوجین حتما باید از روش لقاح مصنوعی برای بارداری استفاده کنند. روشی که خود به تنهایی تا ۴۰٪ احتمال باروری را کاهش می‌دهد.
استفاده از روش پی جی دی برای غربالگری آنئوپلوئیدی، ریسک سقط جنین در زنان ۳۵ تا ۳۷ ساله را ۳۸٪ کاهش می‌دهد و این ریسک در زنان کمتر از ۳۵ سال هم تا ۴۵٪ کاهش می‌یابد. درصد موفقیت روش پی جی دی تقریبا بالا است و روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با دقت بالایی است. شانس بارداری بالینی با این روش ۹۵٪، شانس زایمان زنده ۹۵٪ و موفقیت چندقلوزایی در زنان بالای ۳۷ سال با روش پی جی دی ۹۵٪ است.
مزایای روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش pgd
روش پی جی دی از بهترین روش‌های درمان ناباروری است که قابلیت تشخیص ناهنجاری‌ها و اختلالات ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی را دارد به علاوه اینکه روشی است که می‌توان جنسیت فرزند را قبل از بارداری تعیین کرد.
در واقع مهم‌ترین مزیت تعیین جنسیت با روش پی جی دی این است که پزشک متخصص می‌تواند جنین‌هایی را انتخاب کند که هیچ اختلال ژنتیکی یا ناهنجاری کروموزومی ندارند و آن‌ها را به رحم مادر انتقال دهد. دیگر مزیت این روش کاهش احتمال ابتلا به بیماری ژنتیکی در فرزندان آینده زوج‌ها پیش از بارداری است. مزایای روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش pgd:
- بررسی بیش از ۱۰۰ بیماری ژنتیکی مختلف
- افزایش درصد شانس بارداری موفق در گروه‌های سنی
- کاهش ریسک سقط جنین
- اختیار عمل به زوجین جهت ادامه یا عدم ادامه بارداری
- کاهش زمان بین چرخه‌های لقاح مصنوعی
- جلوگیری از عوارض احتمالی چندقلوزایی با امکان انتقال یک رویان
معایب تعیین جنسیت با روش pgd
از معایب تعیین جنسیت با روش پی جی دی می‌توان به احتمال از بین رفتن جنین اشاره کرد. حدود ۲۰٪ مواقع ممکن است جنین به خاطر فرایند بیوپسی که برای روش پی جی دی لازم است، آسیب دیده و از بین برود. جنینی که به خاطر نمونه‌برداری آسیب ببیند دیگر رشد نمی‌کند و وارد مرحله رشد بعدی نمی‌شود.
نحوه تعیین جنسیت با روش PGD
روش پی جی دی پیش از لانه‌گزینی فقط برای لقاح مصنوعی و درمان ناباروری با آی وی اف به کار می‌رفت. تخمک و اسپرم را با روش لقاح مصنوعی در آزمایشگاه ترکیب می‌کنند. جنین به‌دست‌آمده از این لقاح مصنوعی بعد ۳ روز به هشت سلول تقسیم می‌شود. نحوه انجام آزمایش تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی به روش پی جی دی به شرح زیر است:
- در مرحله اول، یک یا دو سلول جنین به عنوان نمونه گرفته می‌شوند.
- آزمایش و بررسی‌های لازم برای تشخیص وجود ژن‌های مشکل‌ساز روی جنین انجام می‌شوند.
- بعد از اتمام روش پی جی دی و در صورتی که اختلال ژنتیکی در جنین‌ها نباشد، جنین را داخل رحم مادر قرار می‌دهند و لانه‌گزینی شروع می‌شود.
- جنین‌های اضافی فاقد اختلال و ناهنجاری‌های ژنتیکی را می‌توان فریز و برای آینده نگهداری کرد. جنین‌های حاوی اختلال ژنتیکی هم از بین می‌روند.
روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش پی جی دی تقریبا ۱۸ روز طول می‌کشد. مراحل انجام تعیین جنسیت با PGD به شرح زیر است:
- تحریک تخمدان
- جمع‌آوری تخمک
- لقاح تخمک خارج از بدن
- کاشت جنین در انکوباتور
- انجام پی جی دی به روش FISH با هدف تعیین جنسیت
- انتقال جنین با جنسیت انتخابی به رحم مادر
- درمان بعد انتقال جنین
آمادگی های قبل از تعیین جنسیت با روش پی جی دی
زوج‌هایی که خواهان تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش پی جی دی هستند، می‌توانند برای انجام این کار به کلینیک‌ها و مراکز درمان ناباروری مراجعه کنند؛ البته برای انجام این کار زوج‌ها باید یکسری آمادگی‌هایی داشته باشند:
- از احتمال عدم موفقیت این روش مطلع باشند.
- تایید کنند که در صورت عدم موفقیت این روش در تعیین جنسیت، فرزند با جنسیت دیگر را بپذیرند.
- فرصت حضور در آزمایش‌ها برای بررسی ایمنی، اثرگذاری و دموگرافی انتخاب قبل لقاح را داشته باشند.
- جلسات مشاوره داشته باشند.
مراقبت بعد از تعیین جنسیت با روش پی جی دی
اقدامات مراقبت بعد از تعیین جنسیت با روش پی جی دی مانند اقدامات مراقبتی بعد از انتقال جنین هستند که رعایت آن‌ها نقش اساسی در حفظ و سلامت جنین دارد:
- وزن طبیعی و رژیم غذایی مناسب
- توجه به تغذیه و مصرف حبوبات، پروتئین، غلات، میوه و چربی‌های سالم و پرهیز از گوشت خام، شکر و غذاهای حاوی نگهدارنده
- ورزش
- مصرف دارو و مکمل‌های دارویی مطابق با تجویز پزشک
- رعایت دستورات پزشک درباره کار و مسافرت
- پرهیز از مصرف سیگار و الکل
آیا تعیین جنسیت با روش pgd خطرناک است؟
در حال حاضر هیچ شواهدی دال بر خطرناک‌بودن این روش نیست و نوزادانی که با این روش متولد می‌شوند، نسبت به نوزادانی که با دیگر روش‌های باروری متولد شده‌اند، بیشتر در معرض خطر نیستند. روش تعیین جنسیت قبل از بارداری با روش پی جی دی، عوارض جدی و خطرناکی ندارد.
آیا تعیین جنسیت با روش PGD باعث آسیب به جنین می شود؟
روش تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی در مرحله بلاستوسیت انجام می‌شود؛ مرحله‌ای که میزان آسیب به جنین بسیار پایین است. هر چند که معمولا یک یا دو سلول بلاستوسیت با روش پی جی دی برداشته می‌شود، جنین همچنان مقاوم است و می‌توان آن را برای آینده فریز کرد.
هزینه تعیین جنسیت با روش pgd
هزینه تعیین جنسیت با روش pgd بسته به کیفیت، سابقه و خوشنامی مرکز یا کلینیکی که این آزمایش در آنجا انجام می‌شود، متغیر خواهد بود. برای محاسبه هزینه روش pgd باید هزینه داروهای محرک باروری و هزینه نوع آزمایش و تعداد دفعات انجام هر آزمایش را محاسبه کنیم. برخی شرکت‌های بیمه هزینه‌های روش پی جی دی را متقبل می‌شوند.
انواع روش تعیین جنسیت با تکنیک پی جی دی
تست ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی یا همان روش پی جی دی انواع مختلفی دارد که برای تشخیص اختلالات ژنتیکی، بیماری‌ها و تعیین جنسیت به کار می‌روند. انواع این تکنیک به شرح زیر است.
۱. بیماری های تک ژنی (PGT-M)
در والدینی که ریسک انتقال بیماری ژنتیکی تک ژنی مثل فیبروز سیستیک، دیستروفی عضلانی، بیماری هانتیگتون یا سندروم سرطان‌های ارثی بالا است، روش پی جی دی برای حذف ریسک تولد کودک مبتلا تجویز می‌شود.
۲. بازآرایی های ساختاری (PGT-SR)
بازیابی‌های ساختاری دیگر نوع تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی است که برای تشخیص کروموزوم‌های معیوب جنین ناشی از ناهنجاری‌های ساختاری والدین تجویز می‌شود.
۳. آنیوپلوئیدی (PGT-A)
هدف از این نوع تست ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی، غربالگری جنین از نظر وجود ناهنجاری‌های یک کروموزوم کامل است.
بهترین دکتر تعیین جنسیت با روش پی جی دی
انتخاب بهترین دکتر تعیین جنسیت به معیارها، استانداردهای شخصی و البته تجربه افراد بستگی دارد، اما با این حال، برای انتخاب بهترین دکتر تعیین جنسیت باید فاکتورهای زیر را مدنظر قرار دهید:
- تحصیلات
- تجربه
- تخصص
تفاوت تعیین جنسیت با روش PGD و PGS
روش PGD نوعی تکنیک جدید تشخیص ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی جنین است که برای شناسایی اختلالات کروموزومی و نقایص ژنتیکی جنین یا تعیین جنسیت قبل از بارداری به‌کار می‌رود.
پزشک متخصص برای بررسی موارد آنوپلوئیدی در جنین‌هایی که با روش آی‌وی‌اف به وجود آمده‌اند، سراغ روش PGS (Preimplantation Genetic Screening) می‌رود. ریسک بارداری ناموفق با استفاده از این روش‌های ژنتیکی قبل لانه‌گزینی جنین به حداقل می‌رسد. دو روش پی جی دی و پی‌جی‌اس هردو آزمایش‌های ژنتیکی تشخیص جنین حاصل لقاح مصنوعی برای کاشت در رحم و ایجاد حاملگی مناسب هستند. تفاوت پی جی دی و پی‌جی‌اس شامل این موارد می‌شوند:
| روش PGD | روش PGS |
| تشخیص جهش ژنتیکی منفرد جنین و پیشگیری از اختلال ژنتیکی | تشخیص عادی بودن تعداد کروموزوم‌های یک سلول |
| مناسب زوج‌هایی که سابقه بیماری وابسته به X در خانواده دارند. | برای زوج‌هایی با حداقل ۳ بار یا بیشتر تجربه آی‌وی‌اف ناموفق |
| برای زوج‌های ناقل ترانسلوکاسیون کروموزوم تجویز شده که علت اختلالات لانه‌گزینی، سقط‌های مکرر و اختلالات فیزیکی و ذهنی در نوزاد محسوب می‌شود. | در مواردی که اختلال ناباروری با فاکتور مردانه شدید باشد. |
| برای زوج‌های ناقل بیماری اتوزوم غالب و مغلوب به کار می‌رود. | برای تشخیص در زنان بالای ۳۵ سا |