آزمایش پروستات برای چیست؟
خون شامل دو نوع مختلف از آنزیم PSA است که یکی از آن‌ها فرم کمپلکس نامیده می‌شود و دیگری free PSA نام دارد. در آزمایش PSA، سطح هر دو نوع فرم اندازه‌گیری خواهد شد. مقادیر مختلف این آنزیم در آزمایش می‌تواند سطح سلامت پروستات را در آقایان مشخص کند.
در واقع اگر free PSA در آزمایش مقدار بالایی را نشان دهد، سرطان پروستات خوش‌خیم و اگر نشان‌دهنده مقدار پایینی باشد، سرطان بدخیم خواهد بود. ناگفته نماند که آزمایش free PSA در واقع یک آزمایش مکمل برای آزمایش total PSA خواهد بود.
نام دیگر آزمایش PSA، آزمایش پروستات است. چون همان‌طور که گفته شد، سطح آنتی ژن‌های پروستات را اندازه‌گیری و خوش‌خیم یا بدخیم بودن سرطان پروستات را مشخص می‌کند
با بروز علائم زیر پزشک احتمالا این آزمایش را تجویز خواهد کرد:
- به وجود آمدن اختلال در انزال
- کم شدن نیرو در هنگام ادرار
- به وجود آمدن مشکل تخلیه ادرار
- احساس ناراحتی در ناحیه لگن
- بروز درد فراوان در استخوان‌ها
- مشاهده خون در مایع منی
چرا آزمایش PSA تجویز می‌شود؟
این آزمایش ممکن است به‌عنوان جزئی از آزمون چکاپ سالانه یا هنگام بروز علائم بیماری پروستات تجویز شود. این آزمایش مخصوصاً زمان ظاهر شدن علائم سرطان پروستات اهمیت می‌یابد. ممکن است پزشک به دلایل زیر نیز این آزمایش را تجویز کند:
- سن: خطر ابتلا به سرطان پروستات بعد از گذست ۵۰ سالگی بیشتر می‌شود. به همین دلیل مردان بهتر است بعد از ۵۰ سالگی این تست را جدی‌تر بگیرند
- سابقه سلامت خانواده شما: اگر اعضای خانواده شما به سرطان پروستات مبتلا بوده‌اند، ممکن است بیش از دیگران در معرض خطر سرطان باشید
- در فرایند درمان سرطان پروستات اگر سرطان پروستات داشته باشید ممکن است پزشک شما برای نظارت بر وضعیت شما یا برای دریافت بازخورد از نتایج درمان از آزمایش PSA استفاده کند
بهترین سن برای انجام آزمایش PSA
تصمیم‌گیری در مورد انجام این تست باید با مشورت پزشک انجام شود. ضرورت انجام آزمایش PSA با توجه به سن افراد متفاوت است. انجمن اورولوژی آمریکا پیشنهاد می‌کند گروه‌های مختلف سنی به شرح زیر نسبت به انجام این آزمایش اقدام کنند:
- مردان زیر ۴۰ سال: بدون نیاز به آزمایش
- مردان ۴۰ تا ۵۴ سال: اگر در معرض خطر باشید انجام آن لازم است
- ۵۵ تا ۶۹ سال: توصیه می‌شود که به صورت غربالگری آن را انجام دهید
بهترین زمان برای انجام آزمایش PSA
زمانی که قصد دارید آزمایش دهید باید حداقل ۲۴ ساعت از رابطه جنسی شما گذشته باشد. زیرا شرایط انزال می‌تواند میزان PSA در خون شما را افزایش دهد و باعث ایجاد نتایج کاذب شود. علاوه بر این، بعضی داروها ممکن است بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند، بنابراین هر دارویی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. برای انجام این تست نیازی به ناشتایی نیست.
تفسیر آزمایش PSA
درست است که نمی‌توانید آزمایش PSA را به خوبی پزشک متخصص تفسیر کنید، اما بد نیست بدانید که بالا یا پایین رفتن مقدار PSA در آزمایش خون نشان‌دهنده چیست؟
در صورتیکه نتیجه آزمایش PSA در محدوده نرمال نباشد، احتمال بروز بیماری‌های زیر وجود دارد:
- سرطان بدخیم یا خوش‌خیم
- التهاب پروستات
- بزرگی پروستات
- عفونت پروستات
علائم بالا یا پایین بودن فاکتور آزمایش PSA
زمانی که فاکتور آزمایش PSA بالا یا پایین باشد، علائم و نشانه‌هایی در شخص بروز می‌کند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- مشکلات تخلیه ادرار
- وجود خون در ادرار و مایع منی
- اختلالات انزال
- درد و ناراحتی در ناحیه لگن
اگر هر یک از این علائم را دارید و می‌خواهید که از سلامتی خود مطمئن شوید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!
دلایل بالا بودن PSA در آزمایش خون
اگرچه بالا بودن میزان PSA می‌تواند به دلیل سرطان پروستات رخ دهد، اما علاوه بر سرطان پروستات، عوامل زیر نیز می‌تواند باعث افزایش آن شود:
- عفونت: التهاب و عفونت دستگاه ادراری (UTI) و دیگر عفونت‌های مجاری دفع ادرار می‌تواند باعث افزایش میزان PSA شوند
- معاینه رکتوم: ازآنجایی‌که معاینه رکتوم (DRE) ممکن است باعث افزایش موقت میزان PSA شود، معمولاً بعد از آزمایش PSA انجام می‌شود
- رابطه جنسی: در برخی موارد، ارگاسم در ۲۴ ساعت پیش از آزمایش می‌تواند باعث افزایش PSA شود
- تومور خوش‌خیم پروستات (BPH): تومورهای خوش‌خیم به بزرگ شدن غده پروستات منجر می‌شود. این عارضه سرطانی نیست، اگرچه ممکن است علائم متعددی ازجمله انسداد ادرار و افزایش PSA را ایجاد کند
- آسیب یا جراحی: آسیب یا جراحی ساختارهای نزدیک پروستات و رکتوم، می‌تواند باعث افزایش PSA شود
- PSA حساس: در بعضی مردان، PSA به‌طور عادی و بدون مشکل خاصی بالا و پایین می‌رود
- سن: میزان PSA اغلب مردان به‌مرور زمان به‌تدریج افزایش می‌یابد
آیا سرطان پروستات با آزمایش PSA قابل تشخیص است؟
اندازه‌گیری PSA در آزمایش خون برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می‌شود. غربالگری سرطان پروستات به معنای جستجوی علائم این بیماری قبل از شدید شدن آن است. اما باید گفت مثبت شدن نتایج این آزمایش همیشه به این معنی نیست که به سرطان مبتلا هستید.
اگر نتایج این تست مثبت شود احتمال وجود سرطان افزایش می‌یابد و به آزمایش‌های بیشتری نیاز دارید تا بتوان در مورد سرطان قضاوت کرد. مقدار PSA در سرطان پروستات با توجه به سن متفاوت خواهد بود. برای افراد بین ۵۰ تا ۶۰ سال مقادیر بیش از ۳.۵ ng/ml می‌تواند بالا در نظر گرفته شود.
بیشتر سرطان‌های پروستات به‌کندی رشد می‌کنند و فراتر از پروستات گسترش نمی‌یابند؛ به همین علت ممکن است هیچ‌گاه مشکلاتی برای سلامتی فرد ایجاد نکنند. بسیاری از افراد با وجود سرطان پروستات تا پایان عمر متوجه آن نمی‌شوند. بااین‌حال آزمایش‌های تشخیصی بیشتر می‌تواند به درک نوع سرطان شما کمک کند.
شرایط آزمایش PSA
برای انجام آزمایش PSA به نکات زیر دقت کنید:
- برای این تست پیشنهاد می‌شود ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید
- ۴۸ تا ۷۲ ساعت قبل از انجام آزمایش، فعالیت شدید بدنی، معاینه مقعدی پروستات و انزال نداشته باشید