آزمایش بیلی روبین (Bilirubin)
اگر میزان بیلی روبین در بدن بیشتر از میزان طبیعی باشد، رنگ پوست و سفیدی چشم به زردی می‌گراید. به این وضعیت یرقان (زردی) می‌گویند.
تست بیلی روبین به تشخیص هرگونه اختلالی که تا اینجا گفتیم کمک می‌کند.
زمانی که پروتئین هموگلوبین در گلبول‌های قرمز کهنه تجزیه می‌شود، بیلی روبین در بدن تشکیل می‌شود. تجزیه‌ی گلبول‌های قدیمی یک فرایند طبیعی و سالم است.
بیلی روبین بعد از گردش در خون به کبد می‌رسد. بیلی روبین در کبد تجزیه، با صفرا ترکیب و بعد در مجرای صفرا دفع و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. درنهایت، صفرا در روده‌ی کوچک ترشح می‌شود تا به هضم چربی کمک شود. سرانجام بیلی روبین توسط مدفوع و ادرار دفع می‌شود.
ه بیلی روبینی که توسط کبد به اسید گلوکونیک (اسید برگرفته از گلوکز) متصل شود، بیلی روبین مستقیم یا مزدوج می‌گویند. اگر بیلی روبین به اسید گلوکونیک وصل نشود، غیرمستقیم یا نامزدوج نامیده می‌شود. به مجموع بیلی روبین در خون بیلی روبین کلی می‌گویند.
تست جامع بیلی روبین میزان بیلی روبین کلی بدن (مستقیم، غیر مستقیم و کلی) را در خون می‌سنجد.
دلایل انجام آزمایش Bilirubin
اگر بیلی روبین در کبد به اسید گلوکونیک متصل نشود یا به مقدار کافی از خون خارج نشود، یعنی به کبد آسیب وارد شده است.
بنابراین تست خون بیلی روبین روش خوبی برای شناسایی آسیب کبد است.
یرقان خفیف در نوزادان می‌تواند ناشی از تغییرات طبیعی در متابولیزم بیلی روبین یا اولین نشانه‌ی مشکل بالینی باشد.
اگر میزان بیلی روبین در بدو تولد بسیار بالا باشد، خون نوزاد طی چند روز اول زندگی چندبار مورد آزمایش قرار میگیرد تا عملکرد کبد تحت نظر باشد. اگر یرقان در نوزاد درمان نشود، می‌تواند جدی و مرگبار باشد.
علت دیگر افزایش میزان بیلیروبین تخریب بیش از اندازه‌ی گلبول‌های قرمز است. به این وضعیت همولیز می‌گویند.
گاهی بیلی روبین به عنوان بخشی از «پانل» آزمایش ها اندازه گرفته می‌شود. اغلب، کبد به واسطه چند آزمایش شامل موارد زیر مورد ارزیابی قرار میگیرد:
- آلانین ترانس‌آمیناز
- آسپارتات آمینوترانسفراز
- آلکالین فسفاتاز
- آلبومین
- مجموع پروتئین
روش انجام تست بیلی روبین به چه صورت است؟
برای انجام تست بیلی روبین به مقدار کمی از خون فرد نیاز است. برای تهیه نمونه خون یک سوزن از راه پوست دست یا ساعد وارد رگ می‌شود و مقدار کمی از خون در لوله‌ی آزمایش به دست می‌آید.
نتیجه‌ی نرمال آزمایش بیلی روبین چیست؟
میزان طبیعی بیلی روبین مستقیم در بزرگسالان 0 تا 0.4 میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر (mg/dL) است. میزان طبیعی بیلی روبین کلی بین 0.3 تا 1.0 (mg/dL) است.
اگر بعد تست بیلی روبین، میزان بیلی روبین کلی را از میزان بیلی روبین مستقیم در خون کم کنید، میزان بیلی روبین غیر مستقیم در خون به دست می‌آید. به علاوه، مرجع رنج نرمال در هر آزمایشگاه متغیر است.
بالا بودن میزان بیلی روبین در نوزادان به دلیل استرس تولد طبیعی است. میزان طبیعی بیلی روبین غیر مستقیم ظرف 24 ساعت اولیه‌ی تولد کمتر از 5.2 (mg/dL) است. اما بعضی از نوزادان دچار نوعی یرقان هستند و میزان بیلی روبین ظرف چند روز اول بعد از تولد به بیشتر از 5 (mg/dL) می‌رسد.
یرقان نوزاد
افزایش میزان بیلی روبین (معمولا بیلی روبین غیر مستقیم) و یرقان در نوزادان بسیار خطرناک است و در اثر عوامل مختلف رخ می‌دهد. یرقان در نوزادان سه نوع رایج دارد:
- یرقان فیزیولوژیکی (طبیعی): دو تا چهار روز بعد از تولد در اثر تاخیر کوتاه‌مدت در عملکرد کبد رخ می‌دهد و معمولا جدی نیست
- یرقان ناشی از شیردهی: طی هفته‌ی اول در اثر نقص در شیر خوردن نوزاد یا کم بودن میزان شیر مادر رخ می‌دهد
- یرقان ناشی از شیر مادر: بعد از دو تا سه هفته در اثر جذب بعضی مواد در شیر رخ می‌دهد
تمام این موارد به راحتی قابل درمان است و اگر درمان شود، خطری ندارد. از جمله دیگر عوامل جدی که باعث افزایش بیلی روبین و زردی نوزاد می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شکل غیرعادی گلبول‌های خون مانند کم‌خونی داسی شکل
- ناهماهنگی گروه خون مادر و نوزاد باعث می‌شود گلبول‌های قرمز خون نوزاد بیش از حد از بین برود. به این وضعیت اریتروبلاستوز جنینی می‌گویند
- کمبود بعضی پروتئین‌های مهم به دلیل نقص ژنتیکی
- کبودی ناشی از مشکل در زایمان
- بالا بودن میزان گلبول قرمز به دلیل نارس بودن نوزاد
- عفونت