یماری پارکینسون به شرایطی گفته می شود که در اثر آن مغز تحت تأثیر قرار می گیرد. این بیماری زمانی بوجود آمده و پیشرفت می کند که سلول های محل مشخصی از مغز مانند توده سیاه مغز، به درستی کار نمی کنند و از بین می روند. این بخش سلول های مغزی یک ترکیب شیمیایی از نوع انتقال دهنده های عصبی به نام دوپامین را می سازد. مغز از دوپامین برای انتقال پیام های عصبی جهت کنترل کردن حرکات فیزیکی استفاده می کند.
در اثر بیماری پارکینسون، از راه رفتن و حرف زدن گرفته تا نوشتن و حتی لبخند زدن مختل می گردد. علائم بیماری پارکینسون زمانی شروع به ظاهر شدن می کنند که مغز سلول های سازنده دوپامین را از دست داده و نمی تواند به اندازه کافی دوپامین ترشح کند و اعمال حرکتی را کنترل کند. این مشکلات می توانند در ابتدا نامحسوس باشند. مثل دست خط فرد که کوچک تر می شود.
اما زمانی که سلول های بیشتری دچار بیماری می شوند و از بین می روند، موجب ایجاد اشتباهات حرکتی بیشتر و فاحش تری می شوند و ممکن است بعضی افراد علائم دیگری را نیز نشان دهند. هنوز به شکل کامل مشخص نشده است که چرا سلول های تولید کننده دوپامین در بعضی افراد در تولید این انتقال دهنده عصبی ناتوان شده و از بین می روند و در نهایت چرا افراد دچار بیماری پارکینسون می شوند. اما دانشمندان با جدیت در تلاشند تا راه هایی جهت محافظت از این سلول های ارزشمند پیدا کنند تا بتوانند درمان های بهتری را ارائه کرده و راهی برای درمان دائمی این بیماری پیدا کنند.
بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی است که منجر به لرزش، سفت شدن بدن و مشکل در راه رفتن، تعادل و هماهنگی می‌شود.
علائم پارکینسون معمولاً به تدریج شروع و با گذشت زمان بدتر می‌شود. با پیشرفت بیماری، افراد ممکن است در راه رفتن و صحبت کردن مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است تغییرات ذهنی و رفتاری، مشکلات خواب، افسردگی، مشکلات حافظه و خستگی داشته باشند.
هم مردان و هم زنان ممکن است به بیماری پارکینسون مبتلا شوند. با این حال، این بیماری حدود ۵۰ درصد بیشتر از زنان در مردان تاثیر می‌گذارد.
یکی از عوامل خطر واضح برای پارکینسون سن است. اگرچه اکثر افراد مبتلا به پارکینسون برای اولین بار در سن ۶۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند، اما حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد مبتلا به پارکینسون به بیماری مبتلا زودرس هستند که قبل از ۵۰ سالگی شروع می‌شود. اشکال اولیه پارکینسون اغلب ارثی می‌باشد، و برخی از اشکال با جهش‌های ژنی خاص مرتبط هستند.
چه چیزی باعث بیماری پارکینسون می شود؟
بیماری پارکینسون زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های عصبی در عقد‌های قاعده‌ای، ناحیه‌ای از مغز که حرکت را کنترل می‌کند، دچار اختلال شده و یا می‌میرند. به طور معمول، این سلول‌های عصبی یا نورون ها یک ماده شیمیایی مهم مغز به نام دوپامین تولید می‌کنند. هنگامی که نورون‌ها می‌میرند یا دچار اختلال می‌شوند، دوپامین کمتری تولید می‌کنند که باعث مشکلات حرکتی پارکینسون می‌شود. دانشمندان هنوز نمی‌دانند چه چیزی باعث مرگ سلول‌های تولید کننده دوپامین می‌شود.
افراد مبتلا به پارکینسون همچنین پایانه‌های عصبی تولید کننده نور اپی نفرین، انتقال دهنده شیمیایی اصلی سیستم عصبی سمپاتیک، که بسیاری از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کند، از دست می‌دهند. از دست دادن نور اپی نفرین ممکن است به توضیح برخی از ویژگی‌های غیر حرکتی پارکینسون کمک کند، مانند خستگی، فشار خون نامنظم، کاهش حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش و افت ناگهانی فشار خون زمانی که فرد از حالت نشسته یا دراز کشیده بایستد.
بسیاری از سلول‌های مغزی افراد مبتلا به پارکینسون حاوی اجسام لوئی، توده‌های غیر معمول پروتئین آلفا سینوکلئین هستند. دانشمندان در تلاشند تا عملکردهای طبیعی و غیرطبیعی آلفا سینوکلئین و ارتباط آن با جهش‌های ژنتیکی را که بر بیماری پارکینسون و زوال عقل لویی تأثیر می‌گذارد، درک کنند.
اگرچه برخی از موارد پارکینسون ارثی به نظر می‌رسد، و برخی از آنها را می‌توان در جهش‌های ژنتیکی خاص ردیابی کرد، اما در بیشتر موارد این بیماری به طور تصادفی رخ می‌دهد و به نظر نمی‌رسد در خانواده‌ها وجود داشته باشد. اکنون بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که بیماری پارکینسون ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض سموم است.
علائم بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون چهار علامت اصلی دارد:
- لرزش (لرزش) در دست‌ها، بازوها، پاها، فک یا سر
- چوب شدن و یا سفت شدن اندام‌ها و تنه
- کندی حرکت
- اختلال در تعادل و هماهنگی که گاهی منجر به زمین خوردن می شود
علائم دیگر ممکن است شامل افسردگی و سایر تغییرات عاطفی باشد. مشکل در بلع، جویدن و صحبت کردن؛ مشکلات ادراری یا یبوست؛ مشکلات پوستی؛ و اختلالات خواب.
علائم پارکینسون و سرعت پیشرفت در بین افراد متفاوت است. گاهی اوقات افراد علائم اولیه پارکینسون را به عنوان اثرات پیری طبیعی نادیده می‌گیرند. در بیشتر موارد، هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص قطعی بیماری وجود ندارد، بنابراین تشخیص دقیق آن دشوار است.
علائم اولیه بیماری پارکینسون پنهان هستند و به تدریج بروز می‌کنند. برای مثال، افراد مبتلا ممکن است لرزش خفیفی را احساس کنند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشند. آنها ممکن است متوجه شوند که خیلی آرام صحبت می‌کنند، یا اینکه دست خطشان کند است و کوچک به نظر می‌رسد. دوستان یا اعضای خانواده ممکن است اولین کسانی باشند که متوجه تغییرات در فرد مبتلا به پارکینسون اولیه می‌شوند. آنها ممکن است ببینند که چهره فرد فاقد حرکت است یا اینکه فرد دست یا پای خود را به طور معمول حرکت نمی‌دهد.
افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دچار یک راه رفتن پارکینسونی می‌شوند که شامل تمایل به خم شدن به جلو، گام‌های سریع کوچک مانند با عجله راه رفتن به سمت جلو و کم شدن تاب خوردن بازوها است. همچنین ممکن است در شروع یا ادامه حرکت مشکل داشته باشند.
علائم اغلب در یک طرف بدن یا حتی در یک اندام در یک طرف بدن شروع می‌شود. با پیشرفت بیماری، در نهایت هر دو طرف را درگیر می‌کند. با این حال، علائم هنوز ممکن است در یک طرف شدیدتر از طرف دیگر باشد.
بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه می‌شوند که قبل از تجربه سفتی و لرزش، مشکلات خواب، یبوست، کاهش توانایی بویایی و پاهای بی قرار داشتند.
تشخیص بیماری پارکینسون
تعدادی از اختلالات می‌توانند علائمی مشابه علائم بیماری پارکینسون ایجاد کنند. گاهی اوقات گفته می‌شود افرادی که علائم مشابه پارکینسون دارند که ناشی از علل دیگر می‌باشد که به پارکینسونیسم مبتلا هستند. در حالی که این اختلالات در ابتدا ممکن است به اشتباه به عنوان پارکینسون تشخیص داده شوند، آزمایش‌های پزشکی خاص و همچنین پاسخ به درمان دارویی ممکن است به تشخیص آنها از پارکینسون کمک کند. از آنجایی که بسیاری از بیماری‌های دیگر ویژگی‌های مشابهی دارند اما نیاز به درمان‌های متفاوتی دارند، تشخیص دقیق در اسرع وقت مهم است.
در حال حاضر هیچ آزمایش خون یا آزمایشگاهی برای تشخیص موارد غیر ژنتیکی بیماری پارکینسون وجود ندارد. تشخیص بر اساس سابقه پزشکی فرد و معاینه عصبی می‌باشد.
درمان بیماری پارکینسون
اگرچه هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد، داروها، جراحی‌ها و سایر درمان‌ها اغلب می‌توانند برخی از علائم را تسکین دهند.
داروهایی برای بیماری پارکینسون
داروهای تجویز شده برای پارکینسون عبارتند از:
- داروهایی که سطح دوپامین را در مغز افزایش می‌دهند
- داروهایی که بر سایر مواد شیمیایی مغز در بدن تأثیر می‌گذارند
- داروهایی که به کنترل علائم غیر حرکتی کمک می‌کنند
درمان اصلی پارکینسون لوودوپا است که L-dopa نیز نامیده می‌شود. سلول‌های عصبی از لوودوپا برای ساختن دوپامین استفاده می‌کنند تا منابع رو به کاهش مغز را دوباره پر کنند. معمولاً افراد لوودوپا را همراه با داروی دیگری به نام کاربیدوپا (Carbidopa) مصرف می‌کنند. کاربیدوپا از برخی از عوارض جانبی درمان با لوودوپا (مانند تهوع، استفراغ، فشار خون پایین و بیقراری) جلوگیری یا کاهش می‌دهد و میزان لوودوپا مورد نیاز برای بهبود علائم را کاهش می‌دهد.
افراد مبتلا به پارکینسون هرگز نباید بدون اطلاع پزشک مصرف لوودوپا را قطع کنند. قطع ناگهانی دارو ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشد، مانند ناتوانی در حرکت یا مشکل در تنفس.
سایر داروهای مورد استفاده برای درمان علائم پارکینسون عبارتند از:
- آگونیست‌های دوپامین برای تقلید از نقش دوپامین در مغز
- مهارکننده‌های MAO-B برای کاهش سرعت آنزیمی که دوپامین را در مغز تجزیه می‌کند
- مهارکننده‌های COMT برای کمک به تجزیه دوپامین
- آمانتادین، یک داروی ضد ویروسی قدیمی، برای کاهش حرکات غیر ارادی
- داروهای آنتی کولینرژیک برای کاهش لرزش و سفتی عضلات
تحریک قسمت عمیق مغز
برای افراد مبتلا به پارکینسون که به خوبی به داروها پاسخ نمی‌دهند، تحریک قسمت عمیق مغز یا DBS ممکن است مناسب باشد. DBS یک روش جراحی است که از طریق جراحی الکترودها را در قسمتی از مغز کاشته و آنها را به یک دستگاه الکتریکی کوچک وصل کرده و سپس باقی سیم‌ها را به قفسه سینه متصل می‌کنند. این دستگاه و الکترودها بدون درد مغز را به گونه‌ای تحریک می‌کنند که به توقف بسیاری از علائم مرتبط با حرکت پارکینسون مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی کمک می‌کند.
سایر روش‌های درمانی
ممکن است برای کاهش علائم بیماری پارکینسون از درمان‌های دیگری استفاده شود. شامل درمان‌های فیزیکی، شغلی و گفتار درمانی می‌باشد که به اختلالات راه رفتن و صدا، لرزش و سفتی و کاهش عملکردهای ذهنی کمک می‌کنند. سایر درمان‌ها شامل رژیم غذایی سالم و ورزش‌هایی برای تقویت عضلات و بهبود تعادل می‌باشد.