آزمایش پروکلسی تونین Procalcitonin (PCT)

آزمایش پروکلسی تونین PCT در سرم انسانی

کاربرد: جهت تشخیص و تعیین زودهنگام و دقیق التهاب و عفونت های باکتریایی به عنوان یک علت بالقوه برای پاسخ التهابی سیستمیک بیمار و تجویز به موقع ، درمان مناسب و نظارت آنتی بیوتیک مورد نیاز

پروکلسی تونین(PCT)  پروهورمون کلسی تونین است. PCT از ۱۱۶ اسید آمینه تشکیل شده است در حالی که کلسی تونین تنها در سلول های پارافولیکولی C غده تیروئید در نتیجه محرک هورمونی و توسط سلول های عصبی غدد درون ریز ریه و روده تولید می شود. و با هموستاز کلسیم درگیر است.

هنگامی که پری پروکلسی تونین توسط اندوپپتیداز جدا می شود، ایجاد می شود و توسط انواع مختلف سلول ها از اندام های متعدد در پاسخ به تحریک پیش التهابی، به ویژه عفونت باکتریایی ترشح می شود.

 اولین بار توسط Leonard J. Deftos و Bernard A. Roos در دهه ۱۹۷۰ شناسایی شد.

بیماری سپسیس چیست؟

سپسیس واکنش بیش از حد سیستم ایمنی و سیستم انعقادی به عفونت است. استفاده از تست نشانگر زیستی همراه با مشاهده علائم بالینی می تواند به شفافیت کمک کند و ماهیت کمی، سریع و عینی این تست ها آنها را برای ارزیابی خطر مفید می کند.

ارزیابی خطر پس از تشخیص اولیه و درمان سپسیس شدید و شوک سپتیک در ICU به تشخیص بیماران در معرض خطر کم برای پیامدهای نامطلوب و افرادی که می توانند از ICU مرخص شوند، از بیماران در معرض خطر بالا که ممکن است نیاز به تشدید مراقبت داشته باشند، کمک می کند.

تشخیص به موقع بیماری سپسیس

تشخیص به موقع سپسیس شدید و شوک سپتیک حیاتی است زیرا نشان داده شده است که درمان زودهنگام و خاص در این بیماران باعث بهبود نتایج می شود. شناسایی هر چه سریع‌تر بیمارانی که در معرض نقص عضو ویا خطر مرگ هستند، بسیار مهم است.

برای این منظور، چندین روش امتیازدهی شدت برای استفاده در بخش‌های مراقبت‌های ویژه از جمله فیزیولوژی حاد و ارزیابی سلامت مزمن (APACHE)، APACHE II، APACHE III، امتیاز فیزیولوژی حاد ساده (SAPS)، SAPS II، ارزیابی نارسایی متوالی ارگان ایجاد شده است. (SOFA) و مدل احتمال مرگ و میر  .(MPM

توصیه تستا در تشخیص به موقع سپسیس استفاده از آزمایش پروکلسی تونین PCT (تست Procalcitonin) است.

سطح پروکلسی تونین

سطح پروکلسی تونین در جریان خون افراد سالم کمتر از حد تشخیص (۰.۰۱ میکروگرم در لیتر) سنجش بالینی است. سطح پروکلسی تونین در پاسخ به یک محرک پیش التهابی به ویژه با منشاء باکتریایی افزایش می یابد. بنابراین اغلب به عنوان یک واکنش دهنده فاز حاد طبقه بندی می شود.

هنگامی که بیمار با علائم عفونت مراجعه می کند، تشخیص به موقع ضروری است. این امر به ویژه برای بیماران مبتلا به عفونت های شدید مانند LRTI، عفونت باکتریایی ثانویه مرتبط با COVID-19 یا سپسیس صادق است. بیماری سپسیس زمانی رخ می‌دهد که یک عفونت در یک ناحیه از بدن شما مانند پوست یا مجاری ادراری به جریان خون منتقل شود. 

امار و شدت شیوع عفونت باکتریای و بیماری سپسیس

سپسیس یک سندرم تهدید کننده حیات است که از پاسخ التهابی شدید و نامنظم میزبان عمدتاً به عفونت های باکتریایی ناشی می شود. با حدود ۵۰ میلیون مورد در سال، سپسیس منجر به بیش از ۱۱ میلیون مرگ و میر می شود و یک چالش بهداشتی قابل توجه همراه با مرگ و میر و عوارض بالا در سراسر جهان است زیرا  دلیل ریسک بالای مرگ در این بیماری ، کم بودن علائم بالینی است.

در نتیجه پزشکان با کمترین میزان شک به این بیماری آزمایش پروکلسی تونین PCT را تجویز می­نمایند. در سپسیس به علت پاسخ شدید سیستم ایمنی به باکتری‌های موجود در خون، در طی چند ساعت تعداد زیادی از فاکتورهای التهابی از گلبول های سفید به جریان خون وارد می‌شود که باعث  بوجوذ آمدن اختلال زیادی در عملکرد ارگان‌های مهم بدن مثل کلیه‌ها و کبد می‌شود. 

اگر عفونت خونی سریع کنترل نشود شوک سپتیک رخ می‌دهد. این بیماری بسیار خطرناک بوده و نیازمند به اقدامات فوری و اورژانسی دارد.

هر ساله بیش از ۱.۷ میلیون بزرگسال در ایالات متحده به بیماری سپسیس مبتلا می شوند که منجر به مرگ حداقل ۲۷۰۰۰۰ نفر می شود. تشخیص زودهنگام و دقیق سپسیس برای مداخله درمانی سریع بسیار مهم است و در دستورالعمل های “کمپین سپسیس زنده ماندن” به شدت بر آن تاکید شده است.

تشخیص تاخیری سپسیس می‌تواند منجر به تجویز طولانی‌مدت و تجربی آنتی‌بیوتیک‌های طیف وسیع شود و انتخاب باکتری‌ها و در نهایت مقاومت آنتی‌بیوتیکی را افزایش دهد. مقاومت آنتی بیوتیکی پیامدهای شدیدی بر هزینه های مراقبت های بهداشتی، سلامت عمومی و مهمتر از همه، سودمندی و اتکای مداوم به آنتی بیوتیک ها به عنوان عوامل اولیه درمانی را تهدید می کند.

در طول همه‌گیری COVID-19، اگرچه اکثر بیماران بستری در بیمارستان عفونت‌های همزمان باکتریایی ندارند، سطوح بالایی از نشانگرهای زیستی مخصوص عفونت‌های باکتریایی (یعنی > 0.5 نانوگرم در میلی‌لیتر برای پروکلسی تونین) اغلب برای موارد شدید بیماران مبتلا به عفونت کووید مشاهده می‌شود.

اندازه گیری پروکلسی تونین در هنگام پذیرش، ارزش زیادی در شناسایی خطرات عفونت همزمان باکتریایی برای بیماران در مراحل اولیه نشان داده است و مدیریت بالینی کروناویروس را بهبود می بخشد.

شیوه های تشخیص PCT

کشت خون به عنوان روش استاندارد طلایی برای شناسایی منبع بیماری و تایید سپسیس پذیرفته شده است. با این حال، این روش دارای چندین اشکال است، مانند زمان طولانی (معمولاً> 24 ساعت) برای تأیید مثبت و احتمال منفی کاذب. سنجش‌های تشخیصی مبتنی بر مولکولی گزینه‌های امیدوارکننده‌ای را برای بررسی سریع امضاهای مولکولی پاتوژن و آنتی‌بادی‌های میزبان علیه پاتوژن‌ها ارائه می‌کنند.

به عنوان مثال، آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز مالتی (PCR) به عنوان یک رویکرد کمی برای تقویت و شناسایی همزمان مولکول های DNA هدف در عرض چند ساعت به کار گرفته شده است. با وجود موفقیت، اکثر این روش ها خسته کننده، کار فشرده و بسیار وابسته به تجهیزات گران قیمت و پرسنل آموزش دیده باقی می مانند و استفاده گسترده از آنها را در محیط های مراقبت محدود می کند.

توسعه اخیر در PCR فوتونیک فوق سریع پتانسیل کاهش زمان ترموسایکلینگ را برای سیستم های PCR سنتی نشان داده است.

دستگاه‌های میکروسیال مبتنی بر کاغذ، مانند سنجش جریان جانبی (LFA) ، می‌توانند هزینه‌های تشخیصی را بیشتر کاهش دهند و در عین حال یک نتیجه آزمایشی قابل اجرا ارائه دهند. برای استنباط وجود عفونت‌های باکتریایی، نوارهای آزمایش LFA فعلی بر روی شناسایی نشانگرهای زیستی میزبان ناشی از پاتوژن خاص تمرکز می‌کنند.

در بین این بیومارکرها، پروکلسی تونین (PCT)  و پروتئین واکنشی C (CRP) بیشترین توجه را به خود جلب کرده اند. افزایش سطح PCT در طول عفونت، سینتیک قابل پیش بینی، نیمه عمر مناسب و ویژگی بالا را نشان می دهد که آنها را به ترکیبی ایده آل از نشانگرهای زیستی برای تشخیص سپسیس ناشی از عفونت های باکتریایی تبدیل می کند.

تغییرات سطوح PCT

مدل‌های سپسیس تجربی نشان داده‌اند که سطح PCT به طور سیستماتیک چندین مرتبه در عرض ۴ ساعت افزایش می‌یابد.

عفونت باکتریایی که در ۶ ساعت به اوج خود می رسد و طی ۸-۲۴ ساعت ثابت است. برعکس، سطح PCT در تست Procalcitonin با کاهش عفونت کاهش می یابد. پاسخ سریع و قابل پیش بینی سطح PCT به عفونت های باکتریایی، آن را به یک نشانگر زیستی امیدوارکننده برای تشخیص عفونت های باکتریایی از نوع ویروسی، ارزیابی شدت بیماری و نظارت بر پاسخ به درمان تبدیل می کند.

ثابت شده است که سطح PCT می تواند به سرعت افزایش یابد، به ویژه در بیماران مبتلا به عفونت باکتریایی جدی. بنابراین برای تشخیص آزمایشگاهی، تست Procalcitonin یک نشانگر مهم است که امکان تمایز بین عفونت باکتریایی و سایر علل واکنش های التهابی را فراهم می کند

علاوه بر این، رفع عفونت سپتیک می تواند با کاهش غلظت PCT همراه باشد که با نیمه عمر ۲۴ ساعت به حالت عادی باز می گردد، یعنی کاهش مداوم PCT نشان دهنده اقدامات کنترل منبع موثر است و در کاهش ایمن درمان آنتی بیوتیکی

به دلیل نقش آن در پاسخ سیستمیک بدن به عفونت و التهاب، سنجش های تشخیصی آزمایشگاهی برای تشخیص PCT به طور گسترده ای برای ارزیابی خطر استفاده شده است.

مطالعات نشان داده اند که سینتیک تغییر PCT ممکن است به عنوان یک عامل پیش آگهی مستقل مفید باشد، با کاهش سریع PCT که با نتایج خوب مرتبط است. برعکس، مقادیر ثابت یا فزاینده با پیامدهای نامطلوب از جمله مرگ و میر مرتبط است.

در بیماران مبتلا به سپسیس شدید یا شوک سپتیک، سینتیک PCT در ۷۲ ساعت اول در ICU نشان داده است که اطلاعات پیش آگهی مستقل و تشخیص خطر بهتری نسبت به امتیاز ریسک بالینی SAPS II ارائه می دهد.

علاوه بر این، مطالعات متعدد نشان داده اند که سینتیک PCT در ۳ تا ۶ روز اول پس از شروع سپسیس می تواند بین بیماران در معرض خطر بالا و پایین برای پیامدهای ضعیف از جمله باکتریمی پایدار، سوپر عفونت و مرگ تمایز قائل شود.

بنابراین، نظارت در ۹۶ ساعت اول پس از تشخیص بیماری سپسیس می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشک قرار دهد و تصمیمات آگاهانه‌تری را در مورد مدیریت بیمار و بهبود یا بدتر شدن وضعیت ممکن می‌سازد.

موارد کاربرد تفسیر تست Procalcitonin در خون:

• تعیین وجود و یا عدم وجود باکتری در بدن نوزادان و بزرگسالان
• تعیین اختلال در عملکرد کلیه و مجاری ادراری
• تشخیص و درجه‌بندی شوک سپتیک
• تعیین عفونت‌های ثانویه در مواردی که جراحی‌های بزرگ و یا سوختگی  در اندام های مختلف صورت گرفته باشد.
• پیگیری نتیجه درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها
• تشخیص افتراقی از بیماری مننژیت باکتریال ویروسی