انواع انسولین برای افراد دیابتی وجود دارد که از نظر سرعت شروع فعالیت و ماندگاری با هم تفاوت دارند. اگر دچار دیابت هستید و می‌خواهید برای اولین‌بار از انسولین استفاده کنید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که انواع این دارو چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ برای هر نوع دیابت کدام انسولین بهتر است؟ آیا سرنگ انسولین هم انواع مختلفی دارد؟ محل تزریق انسولین کجاست؟ در چه زمان‌هایی نمی‌توان از آن استفاده کرد؟ چه عواملی روی میزان جذب انسولین تاثیر دارد؟
آشنایی با انواع انسولین
انسولین هورمونی است که در پانکراس ساخته شده و باعث تنظیم سطح گلوکز در بدن میشود. برای تولید انرژی در اندام‌های مختلف، انسولین باید گلوکز را از جریان خون به سلول‌های بدن منتقل کند. اگر هورمون انسولین به اندازه کافی تولید نشود، انتقال گلوکز به سلول‌ها کاهش پیدا کرده و در خون تجمع می‌یابد.
در افراد مبتلا به دیابت انسولین به اندازه کافی تولید نشده و برای جبران آن باید انسولین تزریق شود. انسولین یکی از داروهای دیابت است. ممکن است برای افراد با دیابت نوع 1 و 2 این دارو تجویز شود.
انسولین‌ها از نظر سرعت عملکرد در بدن به ۵ دسته تقسیم شده و از نظر شفافیت نیز به دودسته تقسیم می‌شوند. برخی از آنها شفاف بوده و برخی کدر هستند. انواع کدر انسولین پیش از تزریق باید خوب مخلوط شوند تا به شفافیت برسند. اگر انواع شفاف آن کدر شد، نباید آن را مصرف کنید.
در ادامه هر یک از انواع انسولین را معرفی کرده و در مورد آن توضیح می‌دهیم.
انواع انسولین بر اساس مدت زمان اثر
انواع انسولین بر اساس مدت زمان تاثیر در بدن دسته‌بندی می‌شوند. برخی از آنها کوتاه اثر بوده و در وعده‌های غذایی سطح قند خون را پایین می‌آورند. طولانی اثرها به مدیریت نیازهای عمومی بدن کمک می‌کنند.
۱. انسولین سریع اثر
انسولین‌های سریع اثر بعد از گذشت ۲٫۵ تا ۲۰ دقیقه از زمان تزریق فعال می‌شوند. حدود ۱ تا ۳ ساعت بعد از زمان تزریق، انسولین به حداکثر اثر خود می‌رسد و تا ۵ ساعت تاثیر آن در بدن ادامه دارد. این نوع انسولین بعد از غذا خوردن سریع‌تر عمل می‌کند. به همین دلیل باید بعد از تزریق غذا بخورید. عملکرد آن شبیه به انسولین طبیعی بدن بوده و احتمال افت گلوکز خون با این انسولین پایین است.
سه نوع متداول انسولین سریع اثر عبارت‌اند از:
- انسولین آسپارت
- لیسپرو
- گلولیزین.
۲. انسولین کوتاه اثر
انسولین کوتاه اثر به زمان بیشتری برای شروع به کار نیاز دارد. حدود ۳۰ دقیقه زمان لازم است تا سطح گلوکز خون را پایین بیاورد. به همین دلیل باید ۳۰ دقیقه قبل از خوردن غذا انسولین را تزریق کنید. ۲ تا ۵ ساعت بعد از تزریق، انسولین به حداکثر تاثیر خود می‌رسد. ۶ تا ۸ ساعت پس از تزریق تاثیر دارو در بدن ادامه دارد.
دو نوع متداول انسولین کوتاه اثر عبارت‌اند از:
- اکت ربید
- هومولین.
۳. انسولین متوسط اثر
به انسولین‌های متوسط اثر انسولین پایه هم گفته میشود. این نوع انسولین کدر بوده و باید پیش از تزریق خوب مخلوط شود. شروع کار این نوع انسولین حدود ۶۰ تا ۹۰ دقیقه بعد از تزریق است. بعد از ۴ تا ۱۲ ساعت از زمان تزریق، عملکرد آن به حداکثر مقدار خود می‌رسد. تاثیر انسولین متوسط اثر حدود ۱۶ تا ۲۴ ساعت باقی می‌ماند.
دو نوع متداول انسولین متوسط اثر عبارت‌اند از:
- انسولین ایزوفان انسانی NPH
- انسولین پروتافان.
۴. انسولین طولانی اثر
این نوع انسولین در زمان طولانی‌تری تاثیر می‌گذارد. عملکرد آنها در زمان طولانی‌تری ادامه دارد. شفاف هستند و قبل از تزریق نیازی به مخلوط کردن آنها نیست.
نوع متداول انسولین طولانی اثر انسولین گلارژین است. آزادسازی دارو در بدن آهسته و پیوسته بوده و اوج اثر آشکاری ندارد. تاثیر این انسولین حدود ۲۴ ساعت ادامه دارد. معمولا یک بار در روز تزریق میشود. اما ممکن است پزشک برای برخی افراد دو بار در روز آن را تجویز کند. انسولین گلارژین خود به دو نوع انسولین تقسیم میشود.
- انسولین لانتوس: قدرت این انسولین ۱۰۰ واحد در میلی‌لیتر است.
- انسولین توجئو: قدرت این انسولین ۳۰۰ واحد در میلی‌لیتر است. تاثیر آن بیشتر از ۲۴ ساعت است. برای ایمنی بیشتر همراه با یک قلم یک‌بارمصرف ارائه میشود.
علاوه بر انسولین گلارژین، انسولین دتمیر نیز جز طولانی اثرها محسوب میشود. این انسولین هم آهسته و پیوسته ترشح میشود. تاثیر انسولین دتمیر تا ۱۸ ساعت ادامه داشته و معمولا دو بار در روز تزریق میشود. متداول‌ترین نوع انسولین دتمیر انسولین لومیر (Levemir) است.
۵. انسولین مخلوط
این نوع انسولین همان‌طور که از اسم آن مشخص است، مخلوطی از چند ترکیب انسولین است. انسولین مخلوط حاوی انسولین سریع یا کوتاه اثر و انسولین متوسط اثر است. انسولین‌های مخلوط متداول شامل موارد زیر میشود.
انسولین مخلوط با اثر سریع و متوسط
- نوومیکس (۳۰% انسولین سریع اثر و ۷۰% پروتافان متوسط)
- هومولوگ میکس ۲۵ (۲۵% سریع اثر و ۷۵% NPH متوسط اثر)
- هومولوگ میکس ۵۰ (۵۰% سریع اثر و ۵۰% NPH متوسط اثر)
انسولین مخلوط با اثر سریع و طولانی
- رایزودگ ۷۰:۳۰ (۷۰% طولانی اثر دگلودک و ۳۰% طولانی اثر آسپارت)
انسولین مخلوط با اثر کوتاه و متوسط
- میکستارد ۳۰:۷۰ (۳۰% کوتاه اثر و ۷۰% پروتافان متوسط)
- میکستارد ۵۰:۵۰ (۵۰% کوتاه اثر و ۵۰% پروتافان متوسط)
- هومولین ۳۰:۷۰ (۳۰% کوتاه اثر و ۷۰% هومولین NPH متوسط)
انواع سرنگ انسولین
برای تزریق انسولین باید سرنگ، قلم و پمپ انسولین را به‌درستی انتخاب کنید. سرنگ‌ها در سه اندازه زیر تولید می‌شوند.
- سرنگ ۳۰ واحدی (۰٫۳ میلی‌لیتر)
- ۵۰ واحدی (۰٫۵ میلی‌لیتر)
- ۱۰۰ واحدی (۱٫۰ میلی‌لیتر).
سیستم نوبت حضوری و آنلاین در دکترتو استفاده کنید.
محل تزریق انسولین کجاست؟
انسولین باید از طریق پوست وارد لایه چربی شود. به بافت چربی لایه زیرجلدی می‌گویند. سوزن انسولین را نباید وارد ماهیچه یا مستقیم وارد رگ کنید. زیرا سرعت جذب و عملکرد انسولین تغییر می‌کند. میزان جذب انسولین به محل تزریق بستگی دارد. تزریق در ناحیه شکم سرعت اثر بالاتری دارد. تزریق در ناحیه ران، بازو یا باسن سرعت جذب انسولین را پایین می‌آورد. به همین دلیل بیشتر افراد از ناحیه شکم انسولین را تزریق می‌کنند.
کدام انسولین برای دیابت من بهتر است؟
تنوع انسولین‌ها زیاد بوده و انتخاب بهترین نوع آن برای شما مشکل است. پزشک برای شما بهترین نوع انسولین را انتخاب می‌کند. برای انتخاب انسولین باید موارد زیر را در نظر داشته باشید.
- نحوه پاسخ به انسولین (مدت‌زمان جذب و طول اثر آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.)
- سبک زندگی، رژیم غذایی، میزان ورزش و مقدار مصرف الکل و سیگار در جذب تاثیر دارد.
- چند بار در روز می‌توانید انسولین تزریق کنید؟
- چند بار در روز قند خون را چک می‌کنید؟
- سن شما چقدر است؟
زمان تزریق انواع انسولین
زمان تزریق انسولین را باید طوری تنظیم کنید که با وعده‌های غذایی هماهنگ باشد. بعد از غذا خوردن مقدار گلوکز خون افزایش پیدا می‌کند. در این زمان باید عملکرد انسولین شروع شود تا از گلوکز به درستی استفاده شود.
زمان مناسب تزریق انواع انسولین به‌صورت زیر است.
- انسولین سریع اثر: حدودا ۱۵ دقیقه قبل از غذا تزریق شود.
- انسولین کوتاه اثر: ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا تزریق شود.
- انسولین متوسط اثر: حداکثر یک ساعت قبل از غذا تزریق شود.
- انسولین مخلوط: بستگی به نوع انسولین مخلوط دارد. بین ۱۰ تا ۴۵ دقیقه قبل از غذا باید تزریق شود.
انسولین‌های طولانی اثر به زمان وعده‌های غذایی وابسته نیستند. شما می‌توانید یک یا دو بار در روز انسولین دتمیر را بدون توجه به زمانی که غذا خورده‌اید، مصرف کنید. این انسولین‌ها یک بار در روز مصرف میشود و زمان آن می‌تواند انعطاف‌پذیر باشد. اما برخی افراد مجبورند انسولین طولانی اثر را با نوع کوتاه اثر یا داروی دیگری که باید در زمان غذا مصرف شود، ترکیب کنند.
نحوه نگهداری انواع انسولین
انسولین باز نشده را می‌توانید در یخچال نگهداری کنید. دمای یخچال باید ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد باشد. انسولین نباید یخ بزند. بعد از باز کردن دارو می‌توانید برای یک ماه آن را در دمای اتاق نگه دارید. انسولین نباید زیر نور مستقیم آفتاب نگه داشته شود.
نکاتی قبل از تزریق انواع انسولین
قبل از تزریق انسولین باید به موارد زیر دقت داشته باشید. اگر هر یک از موارد زیر اتفاق افتاد، انسولین را مصرف نکنید.
- انسولین شفاف کدر شده است.
- انسولین از نوع کدر است؛ اما تکه‌هایی داخل آن دیده میشود یا رسوبات آن با چرخش ملایم ترکیب نمی‌شود.
- تاریخ انقضا انسولین به پایان رسیده است.
- انسولین یخ زده است یا در معرض دمای بسیار بالا قرار گرفته است.