علائم گر گرفتگی
علائم گرگرفتگی شامل موارد زیر است:
- احساس گرمای ناگهانی
- سرخ شدن قسمت‌هایی از بدن مانند صورت، گردن و گوش‌ها
- عرق کردن به‌خصوص در قسمت فوقانی بدن
- سوزن سوزن شدن انگشتان
- تپش قلب
بسیاری از افراد با برطرف شدن گر گرفتگی احساس لرز و سرما می‌کنند. گرگرفتگی یکی از علائم رایج یائسگی است. زنانی که در دوران یائسگی قرار دارند، ممکن است چندین بار در روز گرگرفتگی را تجربه کنند. بااین‌حال، یائسگی تنها دلیل گر گرفتگی نیست و هر کسی ممکن است با توجه به تغییرات هورمونی و فیزیولوژیک بدن خود آن را تجربه کند. اینکه گر گرفتگی چه مدت طول می‌کشد و یا چند وقت یک‌بار ظاهر می‌شود به علت گرفتگی بستگی دارد.
دلایل مختلف گرگرفتگی
تغییرات هورمونی به دلیل محرک‌های مختلف، عامل اصلی ایجاد گر گرفتگی است. عوامل مختلفی می‌توانند تعادل هورمونی را به‌صورت گذرا مختل کرده و باعث بروز گرگرفتگی شوند، ازجمله:
- مشکلات سلامتی مانند انواع دیابت
- تومورها
- بعضی از روش‌های پیشگیری از بارداری
- اختلالات تغذیه‌ای
سایر محرک‌های بالقوه گر گرفتگی عبارت‌اند از:
- غذاهای تند و پرادویه
- الکل
- نوشیدنی‌های داغ
- کافئین
- حساسیت به گرما و بودن در یک اتاق گرم
- سیگار کشیدن
- پوشیدن لباس تنگ
- استرس و اضطراب
- بارداری به‌ویژه در سه‌ماهه اول و دوم
- مشکل تیروئید
- شیمی درمانی
- پرتودرمانی
- مشکلات ستون فقرات
برخی از داروها ازجمله داروی پوکی استخوان رالوکسیفن، داروی سرطان سینه تاموکسیفن و مسکن ترامادول نیز در تحریک گرگرفتگی تأثیر دارند.
راهکارهای کنترل گر گرفتگی
در ابتدا باید محرک گر گرفتگی را شناسایی کنید. یکی از راه‌های پی بردن به عامل گر گرفتگی تهیه یک دفتر یادداشت و ثبت علائم روزانه خود پس از صرف غذا، زمان معاشرت‌های اجتماعی، میزان دمای محیط و انواع افکار و احساسات است. این دفتر می‌تواند در بلندمدت انواع محرک‌های گر گرفتگی را آشکار کند. با شناسایی محرک‌های گر گرفتگی، می‌توان با تغییراتی در سبک زندگی و محدود کردن محرک‌ها، گرگرفتگی را به کمترین میزان ممکن کاهش داد. تغییرات سبک زندگی که در مدیریت گرگرفتگی موثر هستند، به شرح زیر است:
- نوشیدن آب سرد در شروع گرگرفتگی
- کاهش دمای اتاق به‌ویژه در زمان خواب
- پوشیدن لباس‌های نخی و استفاده از ملحفه‌های نخی
- قرار دادن یک کیسه یخ در کنار تخت خود
- اجتناب از مصرف غذاهای تند
- پرهیز از مصرف الکل
- محدود کردن نوشیدنی‌های داغ و کافئین‌دار
- ترک سیگار
- استفاده از تکنیک‌های آرام‌بخش مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی
- پرهیز از غذاهای پرچرب و سرشار از کربوهیدراتی
برای کاهش گرگرفتگی در بارداری، اتاق خود را خنک نگه دارید و لباس‌های آزادتر بپوشید. صورت خود را با آب سرد بشویید و سعی کنید از محیط‌های گرم و شلوغ دوری کنید.
داروهای درمان گر گرفتگی
اگر تغییر شیوه زندگی و به کار بردن تکنیک‌های بیان‌شده در کنترل گرگرفتگی مؤثر نباشند یا اگر علائم شما شدید است و زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار داده، پزشک ممکن است دارویی را برای کمک به مدیریت گر گرفتگی تجویز نماید. داروهای موثر در کنترل گرگرفتگی به صورت زیر است:
- داروهای هورمونی
- گاباپنتین، داروی ضد تشنج
- داروهای ضدافسردگی
- کلونیدین برای فشار خون بالا و اختلالات بیش فعالی
اگر عامل گر گرفتگی مصرف داروهای بتابلوکر، داروهای پرکاری تیروئید یا داروهای ضد تیروئید باشد پزشک با تجویز داروهای کنترل‌کننده گر گرفتگی و یا با تغییر دوز داروها علائم را کنترل خواهد کرد.
گر گرفتگی در زمان یائسگی
بالا رفتن ناگهانی دمای بدن، تعریق و داغ شدن پوست از علائم شایع و آزاردهنده یائسگی است. علائم زیادی از خشکی واژن گرفته تا فوریت ادرار و بی‌خوابی در طول یائسگی ظاهر می‌شوند اما برای بسیاری از افراد، گر گرفتگی یکی از شایع‌ترین علائم یائسگی محسوب می‌شود. گرگرفتگی یائسگی در همه زنان یکسان نیست بلکه شدت و مدت زمان آن به نوسانات هورمونی و فیزیولوژی فرد بستگی دارد. شاید برایتان سوال باشد که در چه سنی گر گرفتگی یائسگی بروز می‌کند؟ اگرچه سن رسیدن به یائسگی برای همه یکسان نیست اما به‌طورکلی، در اواخر دهه ۴۰ تا اوایل ۵۰ سالگی علائم گرگرفتگی مرتبط با یائسگی رخ می‌دهد.
هورمون درمانی (HRT) گر گرفتگی یائسگی
هورمون درمانی سطح هورمون‌ها را متعادل کرده و قادر است برخی از علائم یائسگی نظیر گرگرفتگی را تسکین دهد. در زمان تجویز داروهای هورمونی، معاینات لگن و رحم نیز به منظور ارزیابی سلامت دستگاه تناسلی انجام می‌شود و بر اساس آن دارو تجویز می‌شود.
- داروهای ترکیبی استروژن و پروژسترون برای زنانی تجویز می‌شود که رحم آنان تحت جراحی هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) قرار نگرفته است
- استروژن برای زنانی تجویز می‌شود که سابقه عمل هیسترکتومی داشته‌اند
گرگرفتگی کف پا
شایع‌ترین علت گر گرفتگی کف پا آسیب اعصاب پا به دلیل دیابت است. گزگز و گر گرفتگی پا ممکن است متناوب یا ثابت و یا خفیف و گاهی شدید باشد. کف پا ممکن است داغ و یا حتی گاهی بی‌حس شود و غالباً در طول شب این علائم بدتر می‌شود. علاوه بر دیابت، مصرف مشروبات الکلی از دیگر دلایل گرگرفتگی و سوزش کف پا محسوب می‌شود. افرادی که مشروبات الکلی مصرف می‌کنند در معرض خطر یک نوع آسیب عصبی به نام نوروپاتی الکلی هستند. این عارضه می‌تواند به ضعف عضلانی، درد، سوزن سوزن شدن و ضعف در پا و کف پا منتهی گردد.
گر گرفتگی در مردان
مردان نیز ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، سبک زندگی و برخی مشکلات سلامتی دچار گرگرفتگی شوند. زنان با افزایش سن به دلیل نوسانات ناگهانی و شدید هورمونی دچار گر گرفتگی می‌شوند اما مردان کاهش شدید و ناگهانی تستوسترون را تجربه نمی‌کنند.
درواقع سطح تستوسترون مردان پس از ۳۰ سالگی، سالانه حدود ۱ درصد کاهش می‌یابد. یکی از دلایل مهم گر گرفتگی در مردان، درمان سرطان پرستات به روش محرومیت از آندروژن است. داروهای تجویزشده برای درمان سرطان پروستات باعث محدود شدن تولید تستوسترون می‌شود تا از رشد تومور جلوگیری گردد. تقریباً حدود ۸۰ درصد مردانی که تحت این نوع درمان قرار می‌گیرند، به دلیل کم شدن سطح تستوسترون گرگرفتگی را تجربه می‌کنند.
گرگرفتگی عصبی و راه درمان آن
برخی افراد هنگامی‌که عصبی یا مضطرب می‌شوند، برافروختگی و سرخ شدن صورت را تجربه می‌کنند. استرس باعث بروز واکنش ستیز یا گریز می‌شود و افزایش آدرنالین و کورتیزول را به دنبال دارد. افزایش چنین هورمون‌هایی در بدن ممکن است باعث گرگرفتگی و برافروختگی شود. برای برطرف کردن این مشکل، تقویت و آرام‌سازی ذهن را در برنامه سلامت خود قرار دهید. تکنیک‌های تنفس عمیق را برای استفاده در لحظه استرس یاد بگیرید و تمرین‌های یوگا یا تای چی را به صورت منظم انجام دهید. بعلاوه، تحقیقات نشان می‌دهند که هیپنوتیزم درمانی و مراقبه نیز در مدیریت گرگرفتگی مفید هستند.