
نقرس چیست؟
حتما از خود میپرسید که نقرس چیست و چگونه درمان میشود؟ نقرس نوعی بیماری آرتروز است که در مفاصل کوچک بدن و معمولا در انگشت شست پا ایجاد میشود. علاوه بر انگشت شست پا، این بیماری میتواند مچ پا، زانو و مچ دست را نیز درگیر کند. مفصل آسیب دیده متورم، حساس به لمس و قرمز میشوند و فرد برای حرکت دادن مفصل با مشکل روبرو است.
درد در حملات نقرس به شکل ناگهانی بروز میکند و طی ۴ تا ۱۲ ساعت به اوج خود میرسد. حملات اولیهی نقرس معمولا ظرف چند روز برطرف میشوند، اما حملات نقرس در آینده بیشتر طول میکشند و مفاصل بیشتری را تحت تأثیر قرار میدهند.
نقرس به انگلیسی چیست؟
نقرس یک بیماری مفصلی است که در انگلیسی به آن gout گفته میشود.
علایم نقرس چیست؟
علائم نقرس میتوانند متنوع باشند. برخی از علائم نقرس شامل موارد زیر هستند؛
- مفاصل شما بسیار داغ میشوند و معمولا احساس درد مفصل دارید.
- معمولا تحمل لمس کردن مفاصل خود را ندارید، به قدری در هنگام لمس کردن درد دارند.
- معمولا مفصلی که درگیر نقرس شدهاست، ورم زیادی دارد و درد میگیرد و با انواع درد مفاصل مواجه میشوید، مثلا درد شدید زانو.
- پوست اطراف مفصلی که درگیری نقرس دارد، قرمز میشود.
- پوست اطراف ناحیهی درگیرشده، برق میزند.
- محل درگیر شده معمولا میخارد.
نقرس پا چه علائمی دارد؟
هنگامی که کریستالهای اوریکاسید درون مفاصل شما رسوب میکنند، باعث ایجاد حالتی میشوند که بسیار دردناک است و نقرس نامیده میشود. گاهی ممکن است که درد نقرس در مفاصل پاها، زانو، قوزک پا، مچ پا، انگشتان و بیشتر از همه در بخش پایین پا دیده میشود. یکی از اصلیترین محلهایی که میتوان نقرس و رسوب اوریک اسید را در آن مشاهده کرد، نقرس در شست پا است. برخی از علائم این مشکل شامل موارد زیر هستند؛
- داغی مفصل و درد مفصل
- درد حین لمس مفصل
- ورم زیاد مفصل درگیر
- قرمزی پوست در محل درگیری نقرس
- برق زدن پوست در محل نقرس
- خارش پوست در محل نقرس
علائم نقرس در مردان و علائم نقرس در زنان
علائم نقرس در مرد و زن مشابه بوده و شامل موادی است که در بالاتر اشاره شد.
چرا به نقرس دچار می شویم؟ (علت نقرس چیست؟)
نقرس، زمانی به عنوان بیماری افراد ثروتمند شناخته میشد زیرا فقط در کسانی که به مقدار زیادی به مواد غذایی و الکل دسترسی داشتند دیده میشد. اما تحقیقات نشان میدهند که این بیماری ارتباط چندانی با ثروت ندارد.
اسید اوریک یک مادهی زائد است که هنگام تجزیهی پورین (مادهی موجود در پروتئین و سایر مواد غذایی) ایجاد میشود. در شرایط طبیعی، اسید اوریک در خون حل میشود و سپس از طریق کلیهها و ادرار، از بدن دفع میشود. در افراد مبتلا به نقرس این چرخه مختل میشود و سطح اسید اوریک در خون بالا میرود. در واقع نقرس زمانی بروز میکند که سطح بالای اسید اوریک در مفصل، باعث تشکیل کریستال شود. سیستم ایمنی بدن ما با کریستالهای اسید اوریکی در مفصل مبارزه میکند که این موضوع باعث تورم، قرمزی و درد شدید در مفصل میشود.
چه عوامل خطری در ابتلا به نقرس نقش دارند؟
نقرس به احتمال زیاد در موارد زیر بروز می کند:
۱. جنسیت: خطر ابتلا به نقرس در مردان ۷ تا ۹ برابر بیشتر از زنان است. خطر ابتلا به این بیماری، بعد از یائسگی در زنان افزایش مییابد.
۲. رژیم غذایی: افرادی که از مواد غذایی استفاده میکنند که سرشار از پورین هستند، بیشتر در معرض ابتلا به نقرس قرار دارند. از منابع غذایی حاوی پورین میتوان به این موارد اشاره کرد:
- گوشت قرمز، کلیه، جگر، مغز
- غذاهای دریایی (به عنوان مثال شاه ماهی، صدف، میگو، خرچنگ دریایی، قزل آلا، ماهی تن و ساردین)
- غذاهای فرآوری شده (به عنوان مثال چیپس و غذاهای منجمد)
- کربوهیدراتها (مانند نان سفید، برنج سفید، کیک و کلوچه)
- نوشیدنیهای سرشار از فروکتوز یا ساکارز (مانند آب میوه و نوشابههای شیرین)
۳. مصرف الکل: نقرس در افرادی که بیش از حد الکل مصرف میکنند، به خصوص آبجو و نوشیدنیهای الکلی، بیشتر بروز پیدا میکند.
۴. ابتلا به بیماریها: ابتلا به بیماریهای پزشکی خاصی مانند دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری قلبی، کمکاری تیروئید، بیماریهای کلیوی، سرطان و پسوریازیس، احتمال بروز نقرس را افزایش میدهند.
۵. مصرف برخی داروها: برخی از داروها و مکملها میتوانند باعث تجمع اسید اوریک در خون شوند. مصرف برخی از داروها مانند آسپرین، ادرارآورها، ویتامین B۳ (نیاسین)، داروهای سرکوبکنندهی سیستم ایمنی، داروهای شیمی درمانی یا برخی درمانها مانند پرتودرمانی، احتمال بروز حملات نقرس را افزایش میدهند. اگر شما نیاز به مصرف هر یک از این داروها دارید و به هیپراوریسمی مبتلا هستید، پزشک میتواند گزینهی مناسب را برای شما تجویز کند.
۶. نژاد: احتمال بروز نقرس در نژادهای خاصی (مانند آفریقایی آمریکایی، چینیها، ساکنین جزایر اقیانوس آرام) بالاتر است.
آیا نقرس ارثی است؟
نقرس تا حدی به دلیل وراثت رخ میدهد. محققان ژنهای زیادی پیدا کردهاند که افراد را مستعد ابتلا به این بیماری میکند. ژنهای مرتبط با نقرس، اسید اوریک را در خون نگه داشته و مانع دفع کلیوی آن میشوند. به دلیل عوامل ژنتیکی، افرادی که پدر یا مادر، خواهر و برادر یا بستگان نزدیک دیگری دارند که به نقرس مبتلا هستند، احتمالا خودشان نیز به این بیماری مبتلا میشوند. اگرچه ژنها فقط زمینهی بیماری را فراهم میکنند اما عوامل محیطی مانند رژیم غذایی نیز در بروز بیماری نقش دارند.
نقرس چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر درد ناگهانی و شدیدی در مفصل دارید، به پزشک مراجعه کنید. در صورت داشتن تب، گرم شدن و ملتهب شدن مفصل که نشانههای عفونت هستند، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. آزمایشاتی که به تشخیص نقرس کمک میکنند ممکن است شامل موارد زیر باشند:
۱. آزمایش و بررسی مایع مفصلی
پزشک شما ممکن است از سوزن برای برداشت مایعات از مفصل آسیب دیده استفاده کند. هنگام بررسی مایع مفصلی در زیر میکروسکوپ، بلورهای اورات (اسید اوریکی) قابل مشاهده هستند.
۲. آزمایش خون
آزمایش خون، برای اندازه گیری میزان اسید اوریک و کراتینین در خون استفاده میشود. نتایج آزمایش خون میتواند گمراه کننده باشد. برخی از افراد سطح اسید اوریک بالایی دارند، اما هرگز حملات نقرس را تجربه نمیکنند. بعضی از افراد نیز علائم و نشانههای این بیماری را دارند، اما سطح اسید اوریک خون آنها طبیعی است.
۳. تصویربرداری با اشعه ایکس
عکس اشعهی ایکس از مفصل میتواند برای رد سایر دلایل التهاب مفصل مفید باشد.
۴. سونوگرافی
سونوگرافی اسکلتی عضلانی، میتواند بلورهای اورات را در مفصل یا در توفوس تشخیص دهد.
۵. سی تی اسکن
این نوع تصویربرداری میتواند وجود کریستالهای اورات را در مفصل تشخیص دهد، حتی اگر مفصل به شدت ملتهب نباشد. گاهی نقرس با سایر اختلالات مفصلی اشتباه گرفته میشود، مانند: روماتیسم مفصلی، آرتروز، سندرم تونل کارپ، آرتروز عفونی، اسپوندیلیت آنکیلوزان و بیماری شبه نقرس (در اثر رسوب کریستالهای پیروفسفات کلسیم (CPPD) در مفصل ایجاد میشود).
درمان نقرس چیست؟ (آیا نقرس درمان قطعی دارد)
سطح اسید اوریک در بیماران مبتلا به نقرس باید کمتر از ۶ میلی گرم در دسی لیتر، باشد. این هدف با داروهای مناسب قابل دسترسی است. اگرچه داروها موثرترین راه برای پیشگیری و درمان نقرس هستند، اما تغییر در سبک زندگی تا حد زیادی خطر ابتلا به حملات نقرس در آینده را کاهش میدهد.
۱. درمان دارویی
درمان نقرس شامل دو دستهی دارویی میشود:
- داروهایی که برای درمان حملهی حاد استفاده میشوند
- داروهایی که برای جلوگیری از عوارض نقرس مانند توفی، استفاده میشوند.
داروهایی که برای درمان حملات حاد نقرس استفاده میشوند، درد و التهاب را تسکین میدهند و شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، کورتیکواستروئیدها و کلشی سین هستند.
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
داروی ضد التهاب غیر استروئیدی یا NSAID نوعی دارو است که میتواند درد و تورم در نقرس را کاهش دهد. این دستهی دارویی هیچ تاثیری بر میزان اسید اوریک در بدن ندارند. از این دستهی دارویی میتوان به سلکوکسیب، ایندومتاسین، ملوکسیکام، ناپروکسن یا ایبوپروفن اشاره کرد.
آمپول کتورولاک برای نقرس
جالب است بدانید که کتورولاک این آمپول مشهور برای درمان دردهای حملههای نقرس هم کاربرد دارد. اگر شما هم در شرایطی قرار دارید که نقرس شما را آزار میدهد و گهگاهی به دردهای حملات ناگهانی نقرس دچار میشوید میتوانید از این دارو برای بهبود درد خود استفاده کنید. در واقع موثرترین داروهای مسکن برای کاهش درد نقرس، مسکنهای ضد التهاب غیر استروئیدی هستند.
اما سریعترین راهی که میتوانید از درد نقرس خلاص شوید استفاده از مسکن تزریقی غیر استروئیدی ضد التهابی مانند کتورولاک است.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها التهاب را کاهش میدهند. این داروها را میتوان مستقیما به مفصل تزریق کرد یا به شکل خوراکی مصرف کرد. پردنیزون یکی از رایجترین کورتونها است که برای درمان نقرس استفاده میشود.
کلشی سین
از کلشی سین میتوان به عنوان جایگزینی برای NSAID ها یا کورتیکواستروئیدها استفاده کرد. کلشی سین درد و تورم را کاهش میدهد و باید در ۱۲ ساعت اول حملهی نقرس مصرف شود. از عوارض کلشی سین میتوان به اسهال اشاره کرد.
برخی داروها برای جلوگیری از عود این بیماری، جلوگیری از تولید اسید اوریک یا افزایش دفع اسید اوریک استفاده میشوند. این دسته داروها عبارتند از:
آلوپورینول، فبوکسوستات، پگلوتیکاز، راسبوریکاز و پروبنسید.
آلوپورینول
آلوپورینول با کاهش تولید اسید اوریک در بدن، برای جلوگیری از حملات نقرس در آینده استفاده میشود. به یاد داشته باشید که ممکن است چندین ماه طول بکشد تا متوجه تاثیر آن شوید. آلوپورینول میتواند شما را خواب آلود کند.
۲. تغییر سبک زندگی (برای درمان نقرس چه بخوریم؟)
- مدیریت درد قسمت مهمی از درمان نقرس است. برای مدیریت حملات دردناک، استراحت کنید و برای کاهش درد، کیسهی یخ را امتحان کنید. قرار دادن یخ روی مفصل آسیب دیده باعث کاهش التهاب میشود. هرروز ۲۰ دقیقه، کیسهی یخ را روی مفصل قرار دهید.
- از مصرف نوشیدنیهای شیرین حاوی فروکتوز یا ساکارز و نوشیدنیهای الکلی مانند آبجو خودداری کنید.
- در هنگام حملات نقرس، مقدار زیادی آب بنوشید. این کار میتواند به دفع کریستالهای اسید اوریکی که منجر به این بیماری شدهاند، کمک کند.
- مصرف غذاهای غنی از پورین مانند گوشت قرمز و غذاهای دریایی را محدود کنید.
- از سبزیجات تازه مانند سیب زمینی، نخود فرنگی، قارچ، بادمجان و سبزیجات دارای برگ سبز تیره، بیشتر استفاده کنید.
- از محصولات لبنی کم چرب به عنوان منبع پروتئین استفاده کنید.
- به طور منظم ورزش کنید و در صورت اضافه وزن، وزن کم کنید.
- آجیل، کرهی بادام زمینی، غلات بخورید.
- همهی حبوبات از جمله عدس، لوبیا و سویا برای مقابله با نقرس خوب هستند.
- گیلاس، زنجبیل، سرکهی سیب و کرفس مصرف کنید. به طور کلی همهی میوهها برای درمان نقرس مناسب هستند.
- مصرف محصولات سویا و ویتامین C، میتواند به کاهش میزان اسید اوریک در خون کمک کند.
- نوشیدن روزانه کمی قهوه و چای سبز، میتواند خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهد.
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- استرس را کاهش دهید. استرس، خواب نامناسب و ورزش کم، میتواند باعث افزایش التهاب شود. التهاب ممکن است باعث افزایش سطح اسید اوریک شود.