هنگامی که لخته خون در یکی از سرخرگ هایی که از قلب به ریه ها می رود گیر کند، آمبولی ریه (PE) رخ می دهد. زیرا لخته جریان طبیعی خون را مسدود می کند.
خون از طریق شریان ریوی از قلب به ریه ها می رود. در ریه ها، اکسیژن خون تأمین می شود و سپس به قلب برمی گردد، و قلب خون غنی از اکسیژن را به بقیه بدن شما پمپ می کند. اما در آمبولی ریه در این ساز و کار اختلال ایجاد می‌شود.
این انسداد می تواند مشکلات جدی مانند آسیب به ریه ها و کاهش سطح اکسیژن را در خون ایجاد کند. کمبود اکسیژن می تواند به اعضای دیگر بدن شما نیز آسیب برساند. در شرایطی که لخته بزرگ باشد یا شریان در اثر لخته های کوچکتر مسدود شده باشد، آمبولی ریه می تواند کشنده باشد.
آمبولی ریه معمولاً از رگ های عمیق پا به ریه ها منتقل می شوند. پزشکان این رویداد را ترومیوز ورید عمقی (DVT) می نامند. این لخته ها هنگامی ایجاد می شوند که خون نتواند آزادانه از پاها عبور کند. زیرا بدن شما مدت زمان زیادی مثلاً در طی پرواز یا رانندگی طولانی بی حرکت بوده است. اگر بعد از جراحی یا بیماری در رختخواب استراحت کنید نیز این اتفاق می افتد.
چه عواملی می تواند احتمال بروز آمبولی ریه را افزایش دهد؟
عوامل خطر همانند DVT است. پزشکان از این موارد به عنوان سه گانه Virchow یاد می کنند. آن ها شامل موارد زیر هستند:
- عدم تحرک طولانی مدت یا هرگونه تغییر در جریان طبیعی خون
اگر مدت زیادی در بیمارستان یا در حالت استراحت در رختخواب باشید، این عارضه اتفاق می افتد. همچنین در طول پرواز یا رانندگی با وسیله نقلیه به مدت طولانی نیز ممکن است آمبولی ریه رخ دهد. - خونی که احتمال لخته شدن آن زیاد است
پزشکان این مورد را افزایش انعقاد پذیری خون می نامند که می تواند توسط داروهایی مانند قرص های جلوگیری از بارداری ایجاد شود. سیگار کشیدن، سرطان جراحی اخیر یا بارداری نیز می تواند شما را در معرض خطر قرار دهد. - آسیب به دیواره رگ های خونی
آسیب به ساق پا می تواند منجر به این عارضه شود.
در موارد نادر، ممکن است یک شریان ریوی توسط چیزی غیر از لخته، مانند حباب هوا یا بخشی از یک تومور مسدود شود. اگر یک استخوان بزرگ شکسته باشد، چربی مغز استخوان گاهی اوقات به جریان خون وارد شده و باعث انسداد رگ می شود.
چگونه می توان از آمبولی ریه جلوگیری کرد؟
بهترین راه برای جلوگیری از PE یا آمبولی ریه تلاش برای جلوگیری از تشکیل لخته های خون در عمق رگ های شما است. اگر بعد از یک عمل جراحی یا بیماری مدت زمان زیادی را در استراحت به سر برده اید یا یک پرواز طولانی داشته اید، این کار می تواند چالش برانگیز باشد.
۱) استفاده از رقیق کننده‌های خون
پزشکان از آن ها با عنوان ضد انعقاد یاد می کنند. این عوامل از ایجاد لخته در خون جلوگیری می کنند. پزشک شما ممکن است در شرایطی که در بیمارستان برای جراحی بستری هستید، آن ها را برای شما تجویز کند. همچنین ممکن است به شما پیشنهاد شود که پس ترخیص به خانه هم مدتی این داروها را مصرف کنید.
اگر بعد از سکته مغزی یا حمله قلبی در بیمارستان بستری شده اید یا از عوارض ناشی از سرطان رنج می برید، ممکن است پزشک داروهای رقیق کننده خون را نیز به شما توصیه کند.
۲) جوراب‌های فشاری
جوراب های بلندی هستند که پاهای شما را تحت فشار قرار می دهد. این فشار اضافی به حرکت خون از طریق رگ ها و عضلات پا کمک می کند. ممکن است پزشک شما بعد از جراحی توصیه کند که مدتی این جوراب ها را بپوشید.
۳) ورزش
پس از یک اقامت طولانی مدت در بیمارستان یا بیماری که مدت زیادی شما را در بستر نگه داشته است، از رختخواب خارج شوید و پیاده روی کنید. این کار باعث می شود خون در پاهای شما جریان داشته باشد و فرصتی برای تجمع نداشته باشد.
۴) حرکات کششی در هنگام سفر
اگر یک پرواز طولانی دارید، سعی کنید هر چند ساعت یک بار راه بروید. اگر نمی توانید بایستید، انگشتان پا را با کشیدن انگشتان به سمت خود خم کنید. در ادامه چندین حرکت کششی دیگر وجود دارد که می توانید در حالت نشسته آنها را انجام دهید:
- با یک دست پای خود را به سمت بالا و سینه خود بکشید.
- بخش پایینی یک پا را با دست دیگرتان بگیرید.
- این حالت را به مدت 15 ثانیه حفظ کنید و سپس آن را با پای دیگر امتحان کنید. این کار را حداکثر 10 بار در ساعت انجام دهید.
- اگر مسافت طولانی رانندگی می کنید، هر یک ساعت توقف کنید و پاها را دراز کنید.
- حتماً مایعات اضافی بنوشید تا رطوبت کافی به بدنتان برسد.
۵) تغییر سبک زندگی
اقدامات دیگری که می توانید انجام دهید عبارتند از:
- وزن مناسبی داشته باشید.
- اگر قصد دارید داروهای هورمونی مانند داروهای کنترل بارداری یا روش های درمانی دیگری را شروع کنید، با پزشک خود در مورد خطر لخته شدن خون صحبت کنید.
- اگر سایر مشکلات سلامتی همچون دیابت و نارسایی قلبی دارید، داروهای خود را به موقع بخورید. مراقب آن چیزی که مصرف می کنید باشید و در مورد هرگونه تغییر با پزشک خود مشورت کنید.
- همچنین در صورت داشتن سابقه بیماری قلبی یا برخی بیماری های خودایمنی یا سابقه خانوادگی لخته شدن خون، با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید.
در موارد تهدید کننده زندگی آمبولی ریه پزشک ممکن است تصمیم بگیرد برای از بین بردن لخته داروهایی به نام ترومبولیتیک به شما بدهد. حتی ممکن است لازم باشد لخته با جراحی خارج شود یا از بین برود، هرچند که این موارد نادر است.