- گروه ویتامین ب
B1 (تیامین) - B2 (ریبوفلاوین)
- B3 (نیاسین)
- B5 (پانتوتنیک اسید)
- B6 (پیریدوکسین)
- B7 (بیوتین)
- B9 (فولیک اسید)
- B12 (کوبالامین)
فواید ویتامین‌های گروه B چیست؟
این ویتامین‌ها برای حفظ سلامتی و پیشگیری از برخی بیماری‌ها حائز اهمیت هستند. تاثیر مستقیم آن‌ها بر سطح انرژی، سلامت مغز و متابولیسم سلولی تنها چند نمونه از سازوکارهای آن‌ها در بهبود وضعیت جسمانی و روانی هستند. مهمترین تاثیرات ویتامین‌های گروه B به شرح زیر است:
پیشگیری از عفونت‌ها و تقویت عملکرد سلول‌های ایمنی
بلوغ بهتر سلول‌های خونی
افزایش سطح انرژی بدن
بینایی بهتر
عملکرد بهتر مغز
هضم بهتر غذا
اشتهای متعادل
سلامت نورون‌های عصبی
تولید برخی هورمون‌ها و پیام رسان‌های عصبی
افزایش حجم عضلانی
چه کسانی در معرض کمبود ویتامین‌های گروه B هستند؟
یک برنامه غذایی نامناسب که تنها طیف محدودی از مواد غذایی را پوشش می‌دهد مهمترین علت در ایجاد کمبود ویتامین B است. البته به جز برنامه غذایی موارد دیگری نیز مثل مصرف مشروبات الکلی، استفاده از قرص‌های ضد بارداری و افزایش سن می‌تواند سبب تشدید فقر ویتامین‌های گروه B شوند. از آنجایی که برخی از ویتامین‌های این گروه مانند ویتامین B12 عمدتا در گوشت وجود دارد، افرادی که در برنامه غذایی خود کمتر از حد نیاز گوشت مصرف می‌کنند در معرض کمبود ویتامین‌های گروه B هستند.
آیا نیاز است که مکمل‌های B کمپلکس مصرف کنیم؟
در صورت مصرف متعادل مواد غذایی و بهره‌مندی از یک برنامه غذایی متنوع، معمولا کمبود ویتامین B به ندرت اتفاق می‌افتد؛ اما در برخی شرایط ممکن است مکمل‌های گروه B توسط پزشک تجویز شود. ویتامین‌های گروه B کمپلکس تاثیر مهمی در بهبود عملکرد مغز، تولید بهینه پیام‌رسان‌های عصبی و کاهش التهابات مغزی دارند. بنابراین از ویتامین‌های بسیار مهم برای افزایش سلامت ذهن و کاهش اختلالات عصبی به شمار می‌آیند.
علائم کمبود تیامین
ممکن است کسی که دچار کمبود تیامین است علائم زیر را تجربه کند:
- کاهش وزن
- بی اشتهایی یا کم‌اشتهایی
- مشکل حافظه یا گیجی
- مشکلات قلبی
- مورمور و بی‌حس شدن دست و پا
- کاهش توده عضلانی
- رفلکس ضعیف
علائم کمبود ریبوفلاوین
کمبود ریبوفلاوین نادر است اما اگر فرد دچار اختلال اندوکرین (مانند مشکل تیروئید) یا برخی بیماری‌های دیگر باشد، ممکن است دچار کمبود ریبوفلاوین شود.
از جمله علائم کمبود ریبوفلاوین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات پوستی
- زخم شدن گوشه لب
- ورم دهان و گلو
- التهاب و ترک خوردن لب
- ریزش مو
- قرمزی و خارش چشم
علائم کمبود نیاسین
مصرف کم نیاسین منجر به بروز کمبود نیاسین می‌شود. کمبود شدید این ویتامین باعث ابتلای فرد به پلاگر می‌شود که موارد زیر را به دنبال دارد:
- تشکیل لکه‌های قهوه‌ای روی قسمت‌هایی از پوست که در معرض آفتاب قرار می‌گیرند.
- زمخت شدن و پینه بستن پوست
- قرمزی شدید زبان
- استفراغ، اسهال یا یبوست
- سردرد
- خستگی مفرط
- افسردگی
علائم کمبود اسید پانتوتنیک
کمبود اسید پانتوتنیک نادر است، زیرا در بسیاری از غذاها یافت می‌شود. با این حال، ممکن است افرادی را که از سوء تغذیه رنج می‌برند تحت تاثیر قرار دهد. این افراد معمولا دچار کمبود سایر مواد مغذی نیز هستند.
علائم کمبود اسید پانتوتنیک عبارت است از:
- بی‌حس شدن و سوزش دست و پا
- سردرد
- کج‌خلقی
- خواب پریشان و ناکافی
- بی‌اشتهایی
علائم کمبود ویتامین ب – 6
به گفته سازمان ملی بهداشت اداره مکمل‌های غذایی، در بسیاری از موارد کمبود ویتامین B6 به پایین بودن میزان ویتامین ب-12 مربوط است.
کمبود ویتامین ب- 6 مشکلات زیر را به دنبال دارد:
- کم‌خونی
- پوست پوست شدن لب
- ترک گوشه‌های دهان
- ورم زبان
- تضعیف سیستم ایمنی
- گیجی
- افسردگی
علائم کمبود بیوتین
نشانه‌های کمبود بیوتین عبارت است از:
- نازک شدن مو
- جوش زبر دور چشم، بینی و دهان
- شکننده شدن ناخن‌ها
- افسردگی
- خستگی مفرط
علائم کمبود فولات
افزودن فولیک اسید به غلات باعث شده کمبود فولات شایع نباشد. با این حال، علائم احتمالی کمبود فولات عبارتند از:
- ضعف
- سردرد
- تپش قلب
- کج‌خلقی
- آبسه زبان یا دهان
- تغییرات پوست، مو یا ناخن
علائم کمبود ویتامین ب – 12
کمبود ویتامین ب – 12 معمولا منجر به بروز وضعیتی به نام کم‌خونی مگالوبلاستیک می‌شود. علائم کمبود ویتامین ب – 12 عبارتند از:
- خستگی مفرط
- کاهش وزن
- یبوست
- بی اشتهایی
- بی‌حس و مورمور شدن دست و پا
- مشکل حافظه
- افسردگی