FNA مخفف نمونه برداری سوزنی (Fine needle aspiration) است. در این روش از سوزن و سرنگ برای نمونه برداری از بافت مشکوک استفاده می شود. پزشکان از FNA برای تشخیص توده بدخیم در اندام های مختلف بدن مانند پستان، تیروئید و غدد لنفاوی استفاده می کنند.
FNA چیست؟
در روش نمونه برداری سوزنی پزشک با کمک یک سوزن نازک و سرنگ نمونه ی کوچکی از توده ی مشکوک را جدا می کند. سپس نمونه به آزمایشگاه بافت شناسی ارسال شده و توسط یک پاتولوژیست بررسی می شود.
در برخی موارد FNA در حین انجام اندوسکوپی یا برونکوسکوپی ریه نیز انجام می شود. FNA بی خطرترین نوع بیوپسی است.
تفاوت بیوپسی هسته ای با FNA
اساس بیوپسی هسته ای (core biopsy) و FNA نمونه برداری با استفاده از سوزن است.
با این حال، در بیوپسی هسته ای از سوزن بزرگ تری استفاده شده، نمونه ی بیشتری از بافت مشکوک برداشته و اطلاعات بیشتری از آن به دست می آید.
در FNA سوزن نمونه برداری بسیار نازک و نمونه ی کوچکی برداشته می شود.
در اکثر موارد پزشکان از بیوپسی هسته ای برای نمونه برداری از پستان استفاده می کنند.
FNA به چه کسانی توصیه می شود؟
در اکثر سرطان ها برای تشخیص قطعی نیاز به بیوپسی است. معمولا پزشک در صورت لمس توده ی زیر پوستی یا مشکوک بودن نتایج سایر آزمایشات درخواست FNA می کند.
همچنین، در افراد مبتلا به سرطان نمونه برداری سوزنی در صورت شک به گسترش سرطان (متاستار) یا تشخیص یک سرطان جدید (ثانویه) انجام می شود.
کاربرد FNA
نمونه برداری سوزنی دو کاربرد اصلی دارد: تشخیص و درمان
پزشکان از FNA برای تعیین نوع درمان در سرطان های پیشرفته نیز استفاده می کنند. در این حالت، پاتولوژیست نمونه ی سلول های سرطانی را از نظر تغییرات ژنتیکی یا ملکولی با هدف انتخاب موثرترین نوع درمان بررسی می کند.
FNA تشخیصی
در FNA تشخیصی، سلول ها زیر میکروسکوپ از نظر نوع و ساختار توسط پاتولوژیست بررسی می شوند. این روش در تشخیص موارد زیر به کار می رود:
- سرطان
- عفونت باکتریایی مانند بورسیت یا آرتریت عفونی
- توده های خوش خیم مانند کیست، فیبروآدنوم و غده چربی
FNA برای نمونه برداری از تمام اندام بدن است اما بیشتر برای موارد زیر کاربرد دارد:
- پستان مانند کیست پستان
- تیروئید مانند ندول یا گره تیروئید
- غدد لنفاوی
- پوست
امروزه با کمک سونوگرافی اندوسکوپیک و سی تی اسکن نمونه برداری سوزنی از اعضای داخلی بدن نیز امکان پذیر است. برای مثال:
- پانکراس
- دستگاه گوارش
- مری
- نای
- ریه
- حفره قفسه سینه
FNA درمانی
پزشکان گاهی از این روش برای برداشتن مایع از توده های غیر طبیعی و کمک به پروسه درمان بیمار استفاده می کنند. برای مثال:
- آبسه
- کیست
- سروما (تجمع مایع شفاف در بدن به خصوص پس از جراحی پستان یا جراحی پلاستیک)
FNA چقدر طول می کشد؟
بر حسب جایگاه نمونه برداری زمان آن متفاوت است اما به طور کلی پروسه ی FNA بین 15 دقیقه تا 1 ساعت طول می کشد.
آمادگی پیش از FNA
این تست نیاز به آمادگی خاصی ندارد. در برخی موارد پزشک توصیه به قطع موقت داروهای ضد انعقادی مانند آسپرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس) و وارفارین (کومادین) می کند.
FNA چگونه است؟
نمونه برداری سوزنی به صورت سرپایی در مطب پزشک یا بیمارستان انجام می شود.
بر اساس محل نمونه برداری پروسه کار متفاوت است. اما به طور کلی در این تست:
- بیمار بر روی تخت دراز می کشد.
- پزشک محل نمونه برداری را ضد عفونی می کند.
- بی حس کردن ناحیه مورد نظر با آمپول بی حسی
- در موارد نمونه برداری از اندام داخلی برای شناسایی دقیق جایگاه مورد نظر FNA همراه با ماموگرافی، سی تی اسکن یا سونوگرافی انجام می شود.
- پزشک سوزن را وارد ناحیه مورد نظر کرده و با سرنگ نمونه سلول، بافت یا مایع جدا می شود.
- در برخی موارد نیاز به بررسی بیش از یک جایگاه یا چندین نمونه است. در این حالت، بر هر نمونه از سرنگ و سوزن جداگانه استفاده می شود.
مراقبت های بعد از FNA
معمولا نیاز به مراقبت بعد از FNA نیست. اکثر افراد پس از نمونه برداری می توانند رانندگی کنند و فعالیت های روزمره شان را انجام دهند.
عوارض FNA
درد و کبودی در محل نمونه برداری طبیعی است و پس از چند روز از بین می رود. در موارد نادر ممکن است:
- افراد مبتلا به بیماری های انعقادی و کسانی که داروهای ضد انعقاد مصرف می کنند ممکن است دچار خونریزی شوند.
- عفونت باکتریایی
- آسیب به بافت اطراف
- فیستول (هر نوع اتصال غیر طبیعی بین دو اندام مختلف یا رگ های خونی)
تفسیر جواب FNA
نمونه برداری همیشه به معنای ابتلا به سرطان نیست. نتایج متفاوتی ممکن است در نمونه برداری سوزنی گزارش شوند:
- نرمال (فاقد سلول های غیر طبیعی)
- ترکیبی از سلول های سالم و سرطانی. در این موارد ممکن است برای رسیدن به تشخیص قطعی نیاز به انجام آزمایشات تکمیلی باشد.
- سلول های پیش سرطانی
- سلول های سرطانی
- عفونت باکتریایی
در برخی موارد آزمایشگاه جهت گزارش نتیجه دقیق درخواست نمونه گیری مجدد می کند.