FBS در آزمایش خون چیست؟
این آزمایش به بررسی سطح گلوکز خون در بدن یا همان بررسی قند خون ناشتا میپردازد. FBS همان آزمایش fasting blood sugar است و بصورت ناشتا انجام می‌شود تا سطح قند خون مورد ارزیابی قرار گیرد. برای انجام آن لازم است ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
آزمایش قند خون ناشتا، میزان گلوکز خون (Glucose) را اندازه‌گیری می‌کند. گلوکز نوعی قند ساده (مونوساکارید) است که از تجزیه مواد غذایی به دست می‌آید. این قند به کمک هورمون انسولین به سمت سلول‌های بدن حرکت و انرژی آنها را تامین می‌کند. حالا سوال اینجاست، چه اتفاقی باعث بالا بودن fbs در آزمایش خون می‌شود؟ گاهی اوقات هورمون انسولین نمی‌تواند گلوکز را به سمت سلول‌های بدن هدایت کند، در نتیجه آنها در خون جمع می‌شود و زمینه را برای بروز دیابت فراهم می‌کنند. اگر در این مرحله آزمایش Fasting Blood Sugar را انجام دهید، نتایج آن، بالا بودن سطح قند خون را تایید می‌کنند.
علت تجویز آزمایش FBS چیست؟
تست fbs را با هدف پیشگیری، درمان و کنترل قند خون بالا تجویز می‌کند. با تفسیر آزمایش قند خون ناشتا، مشخص می‌شود که شما به دیابت نوع ۲ مبتلا شده‌اید یا در مرحله پره‌دیابت (پیش دیابت) قرار دارید.
همچنین اگر در خانواده خود سابقه دیابت داشته باشید، لازم است در بازه‌های زمانی معین تست fbs را بدهید. قند خون بالا، بیماری خاموشی است. این بیماری چنان آهسته در وجودتان رشد می‌کند که اصلا متوجه آن نمی‌شوید. اختلالات بینایی (تاری دید)، آسیب‌های کلیوی، بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون بالا از عوارض جدی دیابت به‌شمار می‌روند.
چطور برای آزمایش قند خون ناشتا حاضر شوم؟
- برای انجام تست fbs لازم است به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
- شب قبل از آزمایش یک وعده شام سبک بخورید و سعی کنید تغییر خاصی در رژیم غذایی‌تان نداشته باشید.
- اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما قبل از نمونه‌گیری و انجام آزمایش با پزشک راجع به آن صحبت کنید.
- در طی مدت زمان ناشتایی می‌توانید برای رفع تشنگی آب بنوشید؛ اما مصرف چای، قهوه و آبمیوه ممنوع است.
- سعی کنید مدت زمان ناشتایی را رعایت کنید. اگر زودتر یا دیرتر برای انجام آزمایش قند خون ناشتا، اقدام کنید، ممکن است نتیجه آزمایش خون با خطا مواجه شود.
- هنگام مراجعه به آزمایشگاه، حتما یک خوراکی همراه داشته باشید تا پس از نمونه‌گیری بخورید. به این ترتیب از ضعف احتمالی جلوگیری می‌کنید.
نحوه انجام آزمایش FBS چگونه است؟
آزمایش FBS با دریافت یک نمونه خون از ورید ساعد انجام می‌شود و نیاز است که ۱۲ ساعت پیش از آزمایش ناشتا باشید. علاوه‌بر تست آزمایشگاهی، می‌توان در خانه نیز با دستگاه گلوکومتر میزان قند خون را اندازه گرفت. مراحل تست گلوکز انگشتی بسته به نوع گلوکومتر متفاوت است. باید قبل از انجام تست، دستورالعمل موجود را به دقت مطالعه کنید. در این روش یک قطره خون از نوک انگشت گرفته می‌شود و روی نوار گلوکومتر قرار می‌گیرد. نتایج در عرض ۱۰ تا ۲۰ ثانیه روی صفحه نمایش نمایان می‌شود
میزان نرمال و سطح بحرانی قند خون در آزمایش FBS
میزان نرمال fbs و سطح بحرانی آن را در جدول زیر می‌بینید:
| وضعیت قند خون | تفسیر آزمایش blood sugar |
| رِنج نرمال قند خون ناشتا | ۹۹ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) و کمتر از آن |
| پره‌دیابت (prediabetes) | ۱۰۰ تا ۱۲۵ mg/dL |
| دیابت | ۱۲۶ mg/dL و بالاتر |
نکته: سطح قند خون ناشتا برای افراد دیابتی باید بین ۸۰ تا ۱۳۰ mg/dL باشد.
تفسیر آزمایش FBS چگونه است؟
با استفاده از آزمایش FBS مشخص می‌شود در هر دسی لیتر از خون چه مقدار گلوکز وجود دارد. به طور کلی نتیجه این آزمایش به سه صورت زیر تفسیر خواهد شد:
- نرمال
در این حالت نتیجه تست زیر ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر خواهد بود. این نتیجه رضایت‌بخش بوده و به این معنا است که به دیابت مبتلا نشده‌اید.
- پیش دیابتیک (پره دیابتیک )
در این حالت میزان گلوکز بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی لیتر است. این یعنی شما در معرض ابتلا به دیابت قرار دارید. خبر خوب این است که در این شرایط مصرف دارو پیشنهاد نمیشود، اما به طور جدی باید به فکر تغییر سبک زندگی خود باشید. برای مثال لازم است تا از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید. اگر اضافه وزن دارید، حتما به فکر کاهش آن باشید. اگر سیگاری هستید، بهتر است آن را کاهش داده یا ترک کنید، همچنین بهتر است جایی برای ورزش در برنامه روزانه خود در نظر بگیرید. بهترین زمان برای پیشگیری از دیابت، اصلاح رژیم غذایی در زمانی است که قند خون شما بین عدد بین عدد ۱۰۰ تا ۱۲۵ است و می‌توان تا حد زیادی جلوی افزایش قند خون را گرفت.
- دیابتیک
در این حالت سطح گلوکز در خون به بیش از ۱۲۶ خواهد رسید. در این شرایط معمولا متخصص برای تایید نتیجه آزمایش، تکرار آن را تجویز خواهد کرد. صرفا به استناد به یک آزمایش بروز دیابت تایید نمیشود.
علائم قند خون بالا چیست؟
همان گونه که گفته شد، میزان نرمال قند خون در بدن، با توجه به سن فرد آزمایش دهنده تعیین می‌شود. بدون تردید، اختلال در مقدار نرمال، سبب ایجاد نشانه‌ها و علائم بالینی در فرد می‌شود . از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشنگی مداوم
- تکرر ادرار
- خشکی دهان
- درد در ناحیه شکم
- دیر بهبود یافتن زخم
دلایل بالا بودن FBS در آزمایش خون چیست؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث افزایش سطح قند خون شوند، از جمله:
- استرس مزمن
- ابتلا به یک بیماری مانند سرماخوردگی
- رژیم غذایی پرچرب و پرکالری
- کم تحرکی
- مصرف نامنظم داروهای دیابت
- عوارض مصرف بعضی از داروها مانند استروئیدها
دلایل پایین بودن FBS در آزمایش خون چیست؟
سطح قند خون اغلب در طول روز تغییر می‌کند، اما زمانی که سطح آن به زیر ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد، قند خون پایین‌تر از حد نرمال است. زمانی که صحبت از قند خون ناشتا می‌شود، منظور عدد تفسیر شده در آزمایش fasting blood sugar است. دلایل زیادی برای افت قند خون وجود دارد، از جمله:
- مصرف بیش از حد انسولین
- نخوردن کربوهیدرات کافی در رژیم غذایی
- زمان نادرست مصرف انسولین
- فعالیت بدنی شدید و طولانی
- مصرف الکل
- سپری کردن زمان زیاد در ارتفاعات
- قاعدگی
علائم FBS پایین در آزمایش خون چیست؟
علائم و نشانه‌های زیر بیانگر این است که سطح قند خون کمتر از حالت طبیعی است. در صورت احساس هر یک از علائم زیر سطح قند خون خود را بررسی کنید:
- احساس سرما و لرز
- زودرنجی و یا بی‌حوصلگی مفرط
- حالت آشفتگی و سردرگمی
- سبکی سر یا سرگیجه
- گرسنگی زیاد و حالت تهوع
- خواب آلودگی
- گزگز یا بی حسی لب و زبان