آزمایش DHEAs یا آزمایش سرم DHEA-sulfate به بررسی عملکرد غدد آدرنال می‌پردازد. منظور از غده آدرنال، همان غدد فوق کلیوی هستند. آنها جزء غدد درون‌ٰریز بوده و هورمون‌های متعددی را تولید می‌کنند که یکی از آنها هورمون DHEA است. تست دهیدروپیاندروسترون (DHEA) اغلب برای زنانی انجام می‌شود که به نظر می‌رسد هورمون‌های مردانه بیش از حدی دارند.
DHEAs در آزمایش خون چیست؟
دهیدروپیاندروسترون یا DHEA هورمونی است که در بدن مردان و زنان وجود دارد. این هورمون از غدد فوق کلیوی در بالای کلیه‌ها ترشح می‌شود و به صفات مردانه کمک می‌کند. همچنین در هورمون‌های دیگر از جمله تستوسترون در مردان و استروژن در زنان نیز موثر است. محل اصلی ساخت این هورمون، قشر غده فوق کلیوی است، ولی میزان کمی از آن در بیضه‌ها و تخمدان‌ها ساخته می‌شود. ترشح این هورمون به وسیله هیپوفیز کنترل می‌شود.
چرا آزمایش DHEAs تجویز می شود؟
این تست عملکرد غده آدرنال را ارزیابی خواهد کرد. از جمله کاربردهای این تست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص تومور یا سرطان آدرنال
- بررسی علت بروز صفات مردانه در زنان
- بلوغ زودرس در پسران یا آلت تناسلی خارجی دوگانه
- بررسی پرموئی خانم‌ها، آكنه، آمنوره، یا ناباروری
چنانچه پسر بچه‌ای در حال بلوغ زودرس است یا دختر بچه‌ای علائمی از بروز صفات مردی نشان می‌دهد، انجام آزمایش DHEAs ضرورت دارد.
همچنین بررسی DHEAs در خون در تشخیص تومورها در قشر غده آدرنال، سرطان آدرنال هیپرپلازی مادرزادی یا هیپرپلازی آدرنال بالغین کاربرد دارد.
شرایط آزمایش DHEAs چگونه است؟
آزمایش DHEAs نیازی به ناشتایی و محدودیت رژیم غذایی ندارد. مقداری از نمونه خون ورید بازو برای انجام این آزمایش کافی است.
ارتباط آزمایش DHEAs با باروری چیست؟
غلظت‌های DHEAS اغلب همراه با سایر هورمون‌هایی مانند FSH، LH، پرولاکتین، استروژن و تستوسترون، برای کمک به تشخیص سندرم تخمدان پلی كیستیك (PCOS) و برای کمک به رد دیگر علل ناباروری، آمنوره و پرموئی اندازه گیری می‌شود.
علائم بالا بودن مقدار هورمون DHEAs در بدن
- زیاد شدن موهای صورت و بدن
- آکنه شدید
- ریزش مو
- مشکلات باروری
- برخی صفات مردانه مثل صدای مردانه، تیروئید مردانه و..
تفسیر آزمایش DHEAs
DHEA و DHEA-S در هر دو شکل هیپرپلازی مادرزادی آدرنال(CAH) (اشکال ۱۱- بتاهیدروکسیلاز و ۲۱- بتاهیدروکسیلاز) و نئوپلاسمهای مردنمایی آدرنال افزایش پیدا می‌کند. در خانم‌هایی که علایم هیرسوتیسم دارند، بالا بودن DHEA-S پایه و تستوسترون به نفع یک علت آدرنالی است. هنگامی که در خانم مبتلا به هیرسوتیسم مقادیر DHEA-S و تستوسترون طبیعی است، احتمال یک تومور آدرنال بعید خواهد بود.
شایع‌ترین علت بروز علائم مردانگی در دخترانی که در سن بلوغ یا پیش از بلوغ قرار دارند، وجود adrenarche است. این حالتی است که از آن به عنوان حالت فیزیولوژیک نشانگر شروع ترشح آندروژن از آدرنال یاد می‌شود . علت کمتر شایع مردنمایی دختران، CAH با شروع دیرهنگام یا نئوپلاسم مردنمایی آدرنال خواهد بود. در هر سه حالت فوق DHEA-S بالا میرود.
- در بسیاری از بیماران مبتلا به بیکفایتی آدرنال و به خصوص در زنان، مقادیر پایه DHEA و DHEA- S بالا خواهد بود.
- هورمونDHEA-S مسئول بروز صفات ثانویه جنسی در مردان است و بعد از متابولیزه شدن در بدن می‌تواند به تستوسترون و آندرستندیون و یا استروژن تبدیل شود.
- از آزمایشDHEA-S برای بررسی عملکرد غده فوق کلیوی، به منظور تشخیص تومورهای فوق کلیوی و برای بررسی علت وجود صفات مردانه در خانم‌ها و بلوغ زودرس در پسران استفاده می‌شود.
- زمانی که خانم‌ها نشانه‌هایی از هیرسوتیسم مانند رشد بیش از اندازه موهای زائد، آکنه، فقدان عادت ماهیانه و یا ناباروری بروز می‌دهند، آزمایش DHEAs انجام می‌شود.
- سطح هورمونDHEA-S در نوزادان در هر دو جنس بالا است و زمان کوتاهی بعد از تولد سطح این هورمون کم می‌شود و در دوره بلوغ مجددا افزایش پیدا می‌کند.
- مقادیر DHEA و DHEA-Sدر بالغین به طور آشکاری با افزایش سن کم می‌شود.
بیماری‌های پیش زمینه‌ای تاثیر گذار در نتیجه آزمایش DHEAs
- هایپرپلازی مادرزادی آدرنال
- سرطان آدرنال
- تومور آدرنوکورتیکال
- بیماری کوشینگ
- هایپرپلازی آدرنال
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم نرمال نبودن مقدار هورمون DHEAs
- آکنه ی شدید
- ریزش مو
- مشکلات باروری
- بلوغ زودرس پسران
- صفات مردانه در زنان
- پرمویی زنان
- چربی شکمی و پشت گرد
- کبودی پوست
- رشد بیش از حد مو