در مورد آزمایش کوردوسنتز یا آزمایش خون از بند ناف از طریق پوست چه می‌دانید؟ در چه مواقعی انجام این آزمایش تجویز می‌شود؟ آیا خطراتی در طی این آزمایش، مادر و جنین را تهدید می‌کند؟ در این مقاله از دکترتو به بررسی کامل تست کوردوسنتز، نحوه انجام، خطرات و مراقبت‌های لازم بعد از آن می‌پردازیم.
برای انجام این تست و نکات مهم قبل و بعد آن حتما با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر زنان وجود دارد.
آزمایش کوردوسنتز چیست؟
کوردوسنتز (Cordocentesis) یک پروسه یا آزمایش تهاجمی پیش از زایمان است. متخصص در این پروسه یک نمونه خون از بند ناف جنین تهیه کرده و برای تشخیص اختلالات خونی، عفونت‌ها و جهش‌های ژنتیکی از آن استفاده می‌کند.
این روش می‌تواند مشکلات خاصی را قبل از تولد نوزاد تشخیص دهد. از این روش همچنین می‌توان برای رساندن برخی از داروها یا انتقال خون به جنین استفاده کرد. به این پروسه، نمونه‌گیری خون بند ناف از طریق پوست (PUBS) یا funipuncture هم گفته می‌شود.
چرا کوردوسنتز انجام می شود؟
آزمایش دوران بارداری و پیش از زایمان شامل سونوگرافی و آزمایش خون هستند. درصورتی‌که آزمایش‌های غیرتهاجمی پیش از زایمان، وجود یک مشکل در اثر عوارض بارداری را نشان دهند، ممکن است پزشک برای بررسی دقیق‌تر این مشکل، آزمایش‌های تهاجمی نظیر آمنیوسنتز یا نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) را توصیه کند. اما اگر نتایج این دو آزمایش خیلی واضح نباشند، پزشک معمولاً انجام نمونه‌برداری از خون بند ناف جنین را پیشنهاد می‌کند.
آزمایش کوردوسنتز برای تشخیص چیست؟
این آزمایش می‌تواند به تشخیص برخی از بیماری‌های جنین کمک کند از جمله:
- انواع کم خونی که شامل پایین‌بودن تعداد گلبول‌های قرمز سالم است.
- ترومبوسیتوپنی که شامل پایین‌بودن تعداد پلاکت‌ها (ذرات خونی که به لخته‌شدن خون کمک می‌کنند) است.
- اختلالات خونی نظیر بیماری همولیتیک جنین که در آن گلبول‌های قرمز خون به‌سرعت تجزیه می‌شوند.
- ناهنجاری‌های کروموزومی (جهش‌های ژنتیکی ارثی یا تصادفی) نظیر سندرم داون.
- عفونت‌هایی مانند توکسوپلاسموز یا سرخجه
- ایزوایمونیزاسیون، زمانی که خون فرد باردار با خون جنین سازگار نیست
نتایج آزمایش کوردوسنتز
متخصص ژنتیک یا پزشک به شما در درک نتایج نمونه برداری از خون بند ناف جنین کمک می‌کند. اگر نتایج آزمایش شما نرمال باشند، پزشک به شما می‌گوید که آیا به مراجعات بعدی و آزمایش‌های دیگری نیاز دارید یا نه. درصورتی‌که جنین عفونت داشته باشد، پزشک گزینه‌های درمانی را به طور کامل برای شما شرح می‌دهد و به شما مزایا و معایب هر روش را می‌گوید. اگر جنین کم‌خونی شدید داشته باشد، ممکن است به تزریق خون از طریق بند ناف نیاز باشد.
اگر نتایج آزمایش نشان دادند که فرزندتان دارای وضعیتی است که قابل‌درمان نیست، ممکن است مجبور شوید تصمیم‌های سختی (مانند این که به بارداری خاتمه دهید.) بگیرید. در این دوران سخت هر چه از حمایت پزشکان، عزیزانتان و سایر افراد نزدیک برخوردار شوید، بهتر می‌توانید با این موضوع کنار بیایید.
خطرات کوردوسنتز
ازآنجایی‌که کوردوسنتز یک پروسه تهاجمی است، مسلماً با عوارض جانبی همراه است و بدون خطر نیست. کوردوسنتز نسبت به دیگر روش‌ها، خطرات بیشتری برای جنین دارد. پزشک تنها در صورتی این روش را پیشنهاد می‌کند که گزینه‌های دیگر در دسترس نباشند یا این که نتوانند نتایج کافی ارائه دهند. خون به‌دست‌آمده از طریق کوردوسنتز می‌تواند برای انواع دیگر مطالعات و آزمایش‌های ژنتیکی نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
چه کسانی نباید نمونه برداری از خون بند ناف جنین را انجام دهند؟
برخی از افراد نباید این آزمایش را انجام دهند که شامل موارد زیر هستند:
- بیمارانی که مبتلا به عفونت‌های خونی هستند (به دلیل خطر افزایش عفونت).
- زنانی که در سه ماهه آخر بارداری هستند (به دلیل افزایش خطر بروز زایمان زود رس).
- زنانی که بیشتر از ۳ بار این نمونه برداری را انجام داده‌اند (به دلیل افزایش خطر نارسایی بند ناف).
- زنانی که بیشتر از ۲۰ هفته بارداری دارند (به دلیل خطر آسیب به جنین).
نمونه برداری از خون بند ناف جنین خطرات جدی به همراه دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
۱. خونریزی جنین
خونریزی از ناحیه‌ای که سوزن وارد می‌شود رایج‌ترین عارضه این پروسه است. اگر خونریزی مهلک و خطرناک جنین رخ داد، ممکن است پزشک انتقال خون را توصیه کند.
۲. هماتوم بند ناف
ممکن است در طول آزمایش خون از بند ناف از طریق پوست یا بعد از آن، خون جنین در بند ناف جمع شود. اکثر جنین‌ها هنگامی که این مشکل رخ می‌دهد علائم و نشانه‌هایی ندارند. بااین‌حال، تعداد کمی از جنین‌ها ممکن است برای مدت کوتاهی علائمی مثل ضربان قلب پایین را تجربه کنند که می‌توان آن را جزء علائم خطرناک در بارداری برشمرد.
اگر هماتوم پایدار باشد، پزشک جنین را تحت‌نظر خواهد گرفت. اما اگر هماتوم پایدار نباشد، نشانه های دفع هماتوم وجود داشته باشد یا ضربان قلب فرزندتان بهبود پیدا نکند، ممکن است پزشک زایمان سزارین اورژانسی را توصیه کند.
۳. کاهش ضربان قلب جنین
ممکن است ضربان قلب جنین پس از کوردوسنتز به طور موقت کاهش پیدا کند.
۴. عفونت
در موارد نادر کوردوسنتز می‌تواند منجر به عفونت رحم یا جنین شود. اگر علائم عفونت شدید را دارید، حتما به متخصص زنان یا دکتر مامایی اطلاع دهید.
۵. خونریزی جنینی – مادری
در حدود ۴۰ درصد از مواردی که این پروسه انجام می‌شود، ممکن است خون جنین وارد جریان خون مادر شود. مقدار این خونریزی معمولاً کم است. این مشکل زمانی که جفت در جلوی رحم قرار می‌گیرد، رایج‌تر است.
۶. انتقال عفونت مادر
اگر مادر عفونت‌های خاصی مانند هپاتیت B، هپاتیت C یا HIV داشته باشد، ممکن است این عفونت‌ها به جنین منتقل شوند.
۷. از دست دادن بارداری و مرگ جنین
آزمایش خون از بند ناف از طریق پوست نسبت به سایر آزمایش‌های تشخیصی که قبل از تولد انجام می‌شوند (نظیر نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی و آمنیوسنتز) به میزان بیشتری احتمال مرده زایی را در پی دارد. البته این خطر برای جنینی که طبیعی به نظر می‌رسد و این آزمایش برای بررسی اختلالات ژنتیکی او انجام شده، حدود ۱ الی ۲ درصد است.
بااین‌حال، ازآنجایی‌که بسیاری از جنین‌ها هنگام انجام این آزمایش دچار یک بیماری هستند، تعیین این که آیا مرگ جنین به این روش ربط دارد یا ناشی از وضعیت سلامتی او بوده معمولاً دشوار است. در نهایت تصمیم برای انجام آزمایش خون از بند ناف از طریق پوست یا عدم انجام آن به عهده شماست. پزشکان و متخصصان ژنتیک می‌توانند به شما کمک کنند تا خطرات و مزایای این روش را بسنجید و سپس تصمیم درستی بگیرید.