مس یک عنصر کمیاب اصلی و یک کوفاکتور برای چندین آنزیم کلیدی است. مس همچنین در ساخت هموگلوبین مورد نیاز است. مس در خون به سرولوپلاسمین متصل شده و از طریق صفرا دفع می‌شود. این عنصر کمیاب نقش مهمی در تغذیه دارد و در پروتئین‌های مختلفی نظیر سرولوپلاسمین، اریتروکوپرئین، سیتوکروم اکسیداز C، و تیروزیناز وجود دارد.
کمبود مس هرچند نادر است ولی سبب بروز کم‌خونی هیپوکروم – میکروسیتیک، نوتروپنی و تغییرات استخوانی می‌شود. کمبود مس همچنین در بیماران تحت TPN (تغذیه کامل وریدی)، نوزادان و کودکان نارس و نیز کودکان نجات‌یافته از سوء‌تغذیه شدید پروتئین- کالری دیده می‌شود.
در این حالت کم خونی ایجاد شده به آهن و ویتامین‌ها پاسخی نداده و لکوپنی با شمارش لکوسیتی کمتر از ۱۵۰۰ میکرولیتر بر میلی‌متر مکعب دیده می‌شود.
علل تجویز آزمایش
- کمک به تشخیص بیماری ویلسون، هپاتیت مزمن فعال‌شده و یا تماس محیطی
- غربالگری نوزادان با سابقه فامیلی بیماری ویلسون، سیروز صفراوی اولیه و کولانژیت اسکلروزه اولیه
دلایل احتمالی افزایش و کاهش
مس سرم در بیماری ویلسون همراه با سایر علائم بالینی، پایین‌تر از محدوده طبیعی است. استفاده بیش از حد کرم پروتز حاوی روی می‌تواند منجر به کمبود مس در خون (Hypocupremia) شود. غلظت‌های سرم بالاتر از محدوده نرمال در سیروز صفراوی اولیه و کولانژیت (التهاب مجاری صفراوی) اسکلروزان اولیه همراه با سایر علائم بالینی مشاهده می‌شود.
افزایش سطح ممکن است به این دلایل اتفاق بیافتد:
لوسمی، هموکروماتوز، سیروز صفراوی، تب تیفوئید، بیماری هوجکین، پلاگر، سل ریوی، کم‌خونی آپلاستیک و مگالوبلاستیک، تالاسمی‌های ماژور و مینور، آرتریت روماتوئید، لوپوس سیستمیک
کاهش سطح ممکن است به این دلایل اتفاق بیافتد:
بیماری ویلسون، اسپرو، سندرم نفروتیک، سندرم منکز، سوختگی‌ها
عوامل احتمالی تداخل آزمایشگاهی
← غلظت‌های بالای گادولینیوم، ید و باریم در نتیجه آزمایش اختلال ایجاد می‌کند.
← قرص‌های ضد بارداری خوراکی، استروژن‌ها، فنی‌توئین، کاربامازپین و فنوباربیتال منجر به افزایش سطح مس می‌شود.
نکات
- اندازه‌گیری مس در ادرار برای تشخیص و پیگیری درمان در بیماری ویلسون مفید است.
- به علت آلودگی با عوامل خارجی و فاکتورهای دیگر اندازه‌گیری مس مو واقعی نیست.